Son yıllardaki çatışmalarla birlikte insansız hava araçları (İHA'lar) yoğun bir şekilde kullanılmaya başlandı. Ticari cihazlar dahi bu savaşlara dahil edildi. The Guardian, drone savaşlarının evrimi nedeniyle uluslararası bir düzenlemenin elzem olduğunu belirtti.
ABD'nin eski Başkanı Barack Obama, göreve gelmesinden üç gün sonra ilk insansız hava aracı saldırılarının emrini verdi. Sekiz yıl boyunca ABD, silahlı İHA'lar kullanarak hedefli öldürme programını genişletti. İlk etapta çekici gelen bu yöntem, personel güvenliğini sağlaması ve saldırıların dikkat çekmeden gerçekleştirilebilmesi avantajlarıyla öne çıktı. Ancak sivil ölümler göz ardı edildi ya da önemsiz gösterildi.
Daha sonraki süreçte İHA'lar dramatik bir evrim geçirdi. ABD'nin 12 milyon dolara mal olan pahalı Predator İHA'larına dayalı programına karşın, Türkiye, İran ve Çin tarafından üretilen ucuz dronlar, zaferlerde etkin rol oynadı. 2021'de General Kenneth McKenzie, "Kore savaşından bu yana ilk kez tam bir hava üstünlüğü olmadan faaliyet gösteriyoruz" ifadeleriyle durumu değerlendirdi.
Bu evrim, Ukrayna ve Myanmar gibi ülkelerde ticari İHA'ların düşük maliyetli ve etkili bir şekilde kullanılmasına yol açtı. Myanmar'daki cunta, üç yıl süren iç savaşın ardından ülkeyi elinde tutmaya çalışıyor ve İHA'lar bu mücadelede kilit bir rol oynuyor. Ukrayna'nın ise daha sofistike İHA'ları, Karadeniz'de milyonlarca dolar değerinde bir Rus savaş gemisini batırdı.
Ancak, yeni nesil silahlı İHA'ların çoğu görevlerinde başarısız oluyor. Hasar potansiyeli açısından kısıtlı olmalarına rağmen sembolik saldırılarda, ekonomik altyapıya zarar vermede ve konvansiyonel silahlarla birlikte kullanıldıklarında etkili olabiliyorlar. 2019'da Suudi Arabistan'a yapılan bir İHA ve füze saldırısı, petrol üretimini geçici olarak yarıya indirdi.
İnsansız hava araçlarının kullanımıyla birlikte ortaya çıkan teknolojik gelişmeler, beraberinde yeni tehlikeleri de getiriyor. Birbirleriyle otonom olarak iletişim kuran yapay zeka destekli drone sürüleri, terörist grupların eline geçme riskini artırıyor. Bu durum, uluslararası düzenlemelerin ciddi bir şekilde ele alınmasını gerektiriyor.
ABD'nin drone savaşları, İHA'ların askeri görevler etrafındaki gizliliği arttırması, hesap verebilirliği azaltması ve güç kullanımı eşiğini düşürmesini gösterdi. İnsan gözetimi ve daha fazla şeffaflık dahil olmak üzere bu araçların kullanımının uygun şekilde düzenlenmesi büyük önem taşıyor. Bu noktada, uluslararası toplumun İHA'larla ilgili kuralları ve standartları belirlemesi ve uygulaması kritik bir hale gelmiştir.
