Coşkun Çelik / Günboyu
21 Aralık 2021 tarihinde duyurulan Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesapları için bankalar, müşterilerine 3 ay, 6 ay ve 12 ay olacak şekilde farklı vade seçenekleri sunmaktaydı.
Seçim öncesi doların yükselmesini engellemek için bütün araçları kullanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), döviz işlemlerine yönelik kısıtlama kararların ardından, 1 Nisan tarihinde yayımladığı tebliğ ile KKM hesaplarının vadelerinde bir değişikliğe gitmişti.
Vadelerin 3, 6 ve 12 ay ile sınırlı olduğunun aktarıldığı madde "“Banka tarafından açılacak Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarının vadeleri Merkez Bankasınca yayımlanacak usul ve esaslarda belirlenir.” şeklinde revize edilirken, söz konusu değişiklik piyasalar tarafından KKM''de vadenin 30 güne kadar düşürüldüğünün ilanı olarak yorumlandı.
14 Mayıs''a kadar halihazırda uygulanan seçim ekonomisinin giderek konstantre hale getirilmesini isteyen ekonomi yönetimi, KKM hesaplarında yaşanabilecek bir çözülmenin dolar/TL paritesini yukarı çıkarabileceğinin endişesi ile muhtemel felaketler için vade silahını kullanarak önalmış oldu.
Ekonomi Gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, Merkez''in 1 Nisan ve 3 Nisan tarihlerinde verdiği, birbirleri ile çelişen kararlar hakkında detaylı bir yazı ele alırken, "DTH dönüşümlü KKM’de vade üç ayın altına çekilmemiş!" başlıklı değerlendirmede 2 gün içerisinde neden 180 derece farklı bir açıklamanın yapıldığı da okuyuculara aktarıldı.
Aktaş''ın ifadelerinden öne çıkanlar şu şekilde...
Merkez Bankası piyasaya tam bir feyk attı! Ya da artık unutulmakta olan 1 Nisan şakalarını canlı tutmak için 1 Nisan’da yayımladığı tebliğ ile şaka yaptı!
Konu döviz dönüşümlü kur korumalı mevduat hesaplarının vadesi...
Geçen hafta sonu ve önceki gün olanları anlamak için biraz geçmişe dönmek gerekiyor...
Kur korumalı mevduat hesaplarıyla ilgili olarak 21 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan Merkez Bankası tebliğinin 4’üncü maddesinin 3’üncü fıkrasında şöyle denilmişti:
“Banka tarafından (tüm bankalar kastediliyor) 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılır.”
Uygulama da o günden beri bu vadelerle açılan hesaplarla sürdürüldü.
Geldik geçen cumartesi gününe...
Merkez Bankası’nın Resmi Gazete’nin 1 Nisan Cumartesi günkü sayısında yayımlanan tebliğinde söz konusu 4’üncü maddenin 3’üncü fıkrası aşağıdaki gibi değiştirildi:
“Banka tarafından açılacak Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarının vadeleri Merkez Bankasınca yayımlanacak usul ve esaslarda belirlenir.”
Bu değişiklik DTH dönüşümlü KKM’de vadenin üç ayın altına çekileceği şeklinde yorumlandı. KKM’de çözülme olmasın diye faiz tavanını kaldıran ekonomi yönetimi vadeyi uzatacak değildi ya, olsa olsa vade daha aşağı çekilecekti ve Merkez Bankası da bunu bir-iki güne açıklayacaktı.
Açıkladı Merkez Bankası yeni(!) vadeyi...
Merkez Bankası tarafından bankalara 3 Nisan’da gönderilen uygulama talimatının artık meşhur hale gelen 4''üncü maddesinin 3''üncü fıkrası şöyle değiştirilmişti:
“Banka tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılır.”
Bu fıkra kapsamına yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin eklenmesinin özel bir anlamı yok, zaten bu hesapların bu kişiler için olduğu belli.
DEĞİŞİKLİK NE?
Aralık 2021’de bu hesaplar 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli açılır deniliyor.
1 Nisan 2023’e geliyoruz; bu hesapların vadesinin Merkez Bankası tarafından belirleneceği ifade ediliyor.
1 Nisan 2023’teki tebliğin uygulama talimatı 3 Nisan’da yayımlanıyor ve hesapların 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli açılacağı belirtiliyor.
Sahi Merkez Bankası ne diyor, ne yapıyor?
Bu soruyu tabii ki Merkez Bankası’na sordum.
- Başlangıçta 3 ay, 6 ay, 1 yıl...
- Sonra biz belirleyeceğiz...
- Daha sonra yine 3 ay, 6 ay, 1 yıl...
Belirlediğiniz öncekinin aynı ise bunun anlamı ne?
Yoksa 1 Nisan’da tebliği yayımlayıp sonra bankalara uygulama talimatı gönderdiğiniz 3 Nisan’a kadar fikir mi değiştirdiniz?
"YETKİ ALINDI, BELKİ KULLANIMI SONRA!"
DTH dönüşümlü KKM’de vade yine aynı ama şu ayrıntıyı gözden kaçırmamak gerek.
21 Aralık’ta yayımlanan ve vadeyi belirleyen tebliğ bağlayıcıydı.
1 Nisan’da yayımlanan tebliğ de bağlayıcı ve Merkez Bankası’na vadeyi belirleme yetkisi veriyor.
3 Nisan’da bankalara gönderilen talimat ise 1 Nisan’daki tebliğe dayanıyor. Merkez Bankası yarın tutar yeni bir talimatla vadeyi değiştiriverir.
Dolayısıyla önümüzdeki dönemde artık iyice zora girildiği hissedildiğinde vade aşağı çekilecektir. Böyle bir niyet yoksa Merkez Bankası’nın vade konusundaki yetkiyi kendi uhdesine almasının ne anlamı olabilir ki...
Bugün yarın vade üç aydan aşağı çekilirse kimse şaşırmasın.
"KIRIK VADE Mİ?"
Bir bilgi kırıntısı var ama onu da bankalara gönderilen uygulama talimatında göremedim.
Merkez Bankası ifade edilen vadeler dışında kırık vadelere de izin verecekmiş, o yüzden bu düzenleme yapılmış.
İyi de talimatta kırık vadenin söz konusu olabileceğine dönük bir ifade yok.
Kaldı ki, en düşük vade üç ay olduktan sonra kırık vade ile kastedilen ne olabilir ki?
Vadeyi örneğin bir aya çekersiniz de, bir buçuk ay gibi bir vade gündeme gelebilir.
Şimdi en düşük vade üç ay, ne yani dört ay gibi bir vade mi talep edilecek?
Neresinden baksanız tuhaf bir durum.
Kamuoyunun vadenin kısaldığı gibi okuyacağı bir tebliğ yayımla, sonra da biz onu kastetmemiştik diye ortaya çık.
Kaldı ki, Merkez Bankası kırık vadeye izin vermeyi düşünüyorsa bile mevzuatta yer almayan bu vade için kim talepte bulunur ki?
