Türkiye''de ticaret başta olmak üzere bütün sektörler için dolar, başvurması kaçınılmaz bir değişim aracı özelliği taşıyor. Her ne kadar bazı ürünler Türkiye''de üretiliyor olsa dahi, yerli firmalar bu ürünler için kullandığı birçok hammaddeyi yurt dışından ithal ediyor. İthal edilen ürünlerin ise hemen hemen tamamına yakınına dolarla ödeme yapılıyor.
Bu sebeple, tüketici fiyat artışlarında ve üretim maliyetlerinde dolar kurunun yadsınamaz bir önemi bulunmakta. 2021 yılında ülkede yaşanan ''kur krizi'' sonrasında Türk lirasına karşı her gün yüzde 5''in üzerinde değer kazanan doları baskılamak için AKP hükümeti tarafından ''Kur Korumalı Mevduat'' uygulaması hayata geçirilmişti.
Kararın açıklanmasıyla birlikte dakikalar içerisinde piyasalarda şok yaşanırken, dolar kuru bir gecede 8 lira aşağıya düşmüştü. Yine de dolar, bir gecede verdiklerini yaklaşık bir senede geri topladı ve 2022 yılında yüzde 50''nin üzerinde değer kazanarak eski konumuna yeniden yerleşti. Buna karşın, hükümetin Merkez Bankası aracılığı ile piyasaya arka kapıdan müdahale etmesi ve dolaşıma el altından dolar soktuğu iddialarının yaygınlaşmasıyla birlikte Türkiye''de dolar kuru aylardır yatay bir seyir izlemekte.
TÜM ZAMANLARIN REKORU KIRILDI
Enflasyonun yerinde saymaması, hayat pahalılığının artması gibi etkenlere karşın dolar kurunun yükselmemesinden şikayetçi olan yatırımcılar, uzun süredir KKM hesaplarında tuttukları parayı farklı alanlara yönlendirmeyi düşünüyordu. Endişelerin artmasıyla birlikte KKM''de yaşanacak büyük bir para çıkışının dolar kuru için felaket olacağını düşünen Merkez Bankası, konuya el atarak KKM''yi yatırımcılar için daha cazip hale getirdi.
Bankaların, Kredili Mevduat Hesapları''na uyguladıkları üst faiz sınırının kaldırılmasıyla birlikte yatırımcılar ellerindeki avuçlarındaki tüm parayı KKM hesaplarına akıtmaya başladı ve Türkiye tarihinde görülmemiş bir tablo ortaya çıktı.
10 Şubat tarihi itibariyle1 trilyon 484 milyar liraya ulaşan KKM, tüm zamanların rekorunu kırarken, bu paranın dolar karşılığına Döviz Tevdiat Haplarının (DTH) ve fiziki dolarların da eklenmesiyle ortaya çıkan sonuç bir Cumhuriyet rekoru olarak görüldü.
HAZİNENİN MALI DENİZ...
Halihazırda DTH hesabı açmaya sıcak bakmayan bankalar, toplam mevduattaki “TL-döviz” dengesisinin bozulmamasını istiyor. Döviz hesabı açtırmak isteyenlere ya da bankada döviz hesabı olanlara ise şu öneriliyor: Diyelim bir tasarruf sahibinin 20 bin doları var. Banka bu 20 bin doları TL’ye çevirip KKM yapıyor. Bu hesapların faizinde tavan yok ama oran yüzde 9 olarak uygulanıyor, avantaj ise başka türlü sağlanıyor. Ekonomist Alaattin Aktaş bu durumu şöyle özetliyor:
"Banka tasarruf sahibine 20 bin doların TL karşılığı kadar kredili mevduat hesabı açıyor ve bu hesaba yüzde 10-12 dolayında faiz uyguluyor. Kredili mevduat hesabı olarak oluşturulan tutar, bu sefer mevduat olarak işleme konuluyor. Banka bu mevduata yüzde 20 dolayında faiz veriyor.
Tasarruf sahibi böylece hem 20 bin dolarını döviz olarak tutmuş oluyor, hem de kredili mevduat hesabıyla oluşturulan 20 bin dolar karşılığı TL mevduatın faizini alıp kredili mevduat faizini ödemiş sayılıyor ve aradaki fark da cebine kalıyor. Tabii ki bu faiz işlemlerinin hepsi mahsup yoluyla yapılıyor. Sonuçta tasarruf sahibi dövizi için yüzde 6-7 faiz almış oluyor.
Bu işlemin banka açısından getirisi de tabii ki olmayan kredili mevduat hesabından olmayan mevduat yaratmak ve bir yandan DTH sıfırlanırken, bir yandan da DTH karşılığı kadar TL mevduat yaratarak toplam mevduattaki “TL-döviz” dengesini iyice lehine oluşturmak."
