Coşkun Çelik / Günboyu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası''nın (TCMB), döviz işlemlerine yönelik kısıtlayıcı önlemlerine karşın, dolar/TL paritesi gün içerisinde 19,40 seviyesini aşarken, Kapalıçarşı''da görülen kur ise tarihi zirvesini yenileyerek 20.40 TL olarak kayıtlara geçti.
Spot piyasalar ile TCMB''nin yansıttığı kur arasında ortaya çıkan yaklaşık 1 liralık makas, birçok ekonomist tarafından Türkiye''de ''çift kur'' uygulamasının görüldüğünü şeklinde yorumlanırken, söz konusu durum hakkında değerlendirmelerde bulunan Geçer, yaşananların henüz ''karaborsa'' olarak tanımlanamayacağını ancak gidişatın bu noktada korkutan sinyaller vermeye devam ettiğini belirtti.
Son günlerde Merkez Bankası tarafından bireysel ve kurumsal müşteriler ile bankalara yönelik baskının giderek artmasının ardından dillendirilen "Döviz mevduatları tamamen dondurulabilir mi?" sorusuna da yanıt veren ünlü ekonomist, birikimini dolar hesaplarında saklayan vatandaşlara şu sözler ile seslendi:
"DÖVİZ HESAPLARINA KISITLAMA GELİR Mİ?"
"Bir takım önlemler alınacaktır mutlaka ancak böyle bir şey yapılacağını sanmıyorum. Şöyle söyleyeyim size, tamamen kısıtlamak için öncelikle kambiyo rejiminin değiştirilmesi gerekiyor, kambiyo rejiminin değiştirilmesi ise bu kadar kısa sürede çok da mümkün olmayacaktır diye düşünüyorum. Aynı zamanda çok ciddi tepkiler de alacaktır. Bu nedenle herhangi bir değişiklik beklemiyorum ben bu tarafta.
Ekstra vergiler getirilebilir, bu da insanların kayıt dışına ve Kapalıçarşı gibi ortamlara daha çok yüklenmesi, fiziki alım-satım noktalarına yoğunlaşmasını beraberinde getirir. O nedenle, böyle bir yola da başvuracaklarını sanmıyorum.
Sayın Atilla Yeşilada''nın döviz büroları ve Kapalıçarşı''ya yönelik kısıtlamaların da mümkün olabileceğine yönelik ifadeleri oldu. Ben o görüşte değilim açıkçası. Şöyle söyleyeyim, ben döviz büroları ya da Kapalıçarşı''ya istenilse de müdahale edebileceklerini düşünmüyorum. Çünkü geçmişte buralara bazı kısıtlama hamleleri yapıldı, bunun bir üstü işi bambaşka bir noktaya getirir ve az önce söylediğimiz gibi ''kambiyo rejimini'' için bir değişiklik anlamı taşır. En azından seçimlerden önce böyle bir yolun mümkün olmadığını düşünüyorum.
"HENÜZ KARABORSAYA DÜŞÜLMEDİ FAKAT..."
Diğer taraftan uzun zamandır konuştuğumuz konulardan biri yaşanma sinyali veriyor. Döviz henüz karaborsaya düşmüş değil. 19.40''lık dolar/TL paritesi ile 20.40''lık dolar/TL paritesi arasındaki bir liralık fark, korkunç denilebilecek bir makas aralığı değil. Çok daha yüksek farklılıklar ile, karaborsa etkileriyle karşı karşıya kalabiliriz eğer ki bu süreci devam ettirirlerse. Yani dövizi sabit bırakmak yerine, dolar kuru başta olmak üzere birçok yatırım aracına baskıyı sürdürürlerse.
Doları yaz aylarından bu yana 18 bandında tutabildiler ancak enflasyon değerini düşünürseniz henüz dövizde pek de büyük bir atak yaşanmış değil. Şu an için dolar hala çok ucuz olmaya devam ediyor, çünkü reel piyasa değeri 24-25 liraları aşmış bir noktaya geldi. Bu yüzden ufak ufak serbest bırakmak zorunda kalıyorlar, daha da serbest bırakmak zorunda kalacaklar.
Bunun yanı sıra seçimin de etkisi mümkün. Çünkü bir seçim tedirginliği var. Ne olacak acaba bundan sonra? düşüncesi piyasaya hakim. Kazanan parti ya da ittifaklar bu süreci nasıl yönetecek konusudna tüm piyasalarda elbette bir tedirginlik var. Dolayısıyla ufak ufak kımıldanmalar görülebilir döviz piyasalarında.
"GERÇEK KUR KRİZİNİN YANINDA BU YAŞANANLAR FRAGMAN KALIR"
Ciddi bir hareket yaşanmadı derken, elbette 19 liradan 19.40 seviyesine yapılan sıçrama için konuşuyoruz. Burada artışın yüzdelik etkisine bakmak gerekir. Son aylarda yaşanan toplam artış yüzde 2 oldu. Düşünüldüğünde, Türkiye ekonomisinde özellikle Haziran 2018 seçimlerinin ardından dolar kurunda bu seviyenin onlarca, yüzlerce katı artış yaşandı. Yoksa elbette dolar/TL''nin 4 liradan 5 liradan gelip 20 TL''ye dayanması, mevcut ekonomik şartların ne kadar korkunç olduğunu gözler önüne seren en önemli noktalardan biridir.
Yüzde 2''lik artışı da elbette küçümsemiyorum ancak 2021''de yaşanan kur krizini hatırlayalım, 12 liralardan birkaç hafta içerisinde 18 liralara yükselmiş bir dolar kuru yaşanmıştı. Türkiye''deki anormal şartları hesaba katarsak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası''nın (TCMB), ısrarla sürdürdüğü AKP güdümündeki kararlarını hesaba katarsak, yaşanan artış fazla bile değil.
