AYŞE ESER KUŞATA / GÜNBOYU
28 Mayıs seçimleri sonrası atağa geçen dolar kuru, 24 lira sınırına dayandı. Bu yükseliş sadece dış borç değil içeride de KKM'ye harcanan parayı artırırken, ekonomist Alaattin Aktaş'tan hesap geldi.
Ekonomim yazarı ve ekonomist Alattin Aktaş'ın konuya ilişkin yazısı şu şekilde:
Merkez Bankası ve BDDK kur korumalı mevduata ilişkin adeta bütün verileri kararttığı için hesap yapmak, öngörüde bulunmak hiç kolay değil. Biraz olsa olsa mantığıyla hareket etmek gerekiyor. İşte bu şekilde yapılan hesaplamalar haziran için böylesine bir kur farkının gündeme gelebileceğini gösteriyor.
BÜTÇEYE BİR AYDA 70-75 MİLYAR LİRA YÜK!
KKM’nin yaklaşık yüzde 40’ı doğrudan TL ile açılan hesaplar ve bunların kur farkı bütçeden ödeniyor ve ödeme tutarını da ay ay izleyebiliyoruz. Örneğin son veri mayıs ayına ait ve 1.6 milyar liralık bir ödeme yapıldı.
Haziranda vadesi dolan hesaplar için hesap açılış tarihine gitmek gerekiyor. O tarih de ağırlıklı olarak mart. Çünkü KKM’nin yüzde 80-90’ının üç ay vadeli olduğu biliniyor.
Mart ayındaki KKM bakiyesi haftadan haftaya değişmekle birlikte 1.6 trilyon lira dolayındaydı. Bunun TL ile açılan kısmı, yüzde 40 oranıyla 640 milyar lira. Bu tutarın en az 500 milyar liralık kısmı da üç ay vadeli ve bu vade haziranda doldu.
Dolar marttan hazirana yaklaşık yüzde 17.5 oranında arttı. Üstelik bu oran haziranın ilk yarısındaki ortalama kura göre oluştu.
Yüzde 17.5 artışı 500 milyara uyguladığımızda ortaya çıkan kur farkı 87.5 milyar lira.
Mart ayında TL hesaplar için faiz tavanı uygulanıyordu ve politika faizi yüzde 8.5 olduğu için en yüksek faiz yüzde 11.5 düzeyindeydi. Bu durumda üç aylık faiz gün hesabını da dikkate alırsak yaklaşık yüzde 3.
Bankalar 500 milyara yüzde 3’ten 15 milyar lira faiz ödedi.
Oluşan 87.5 milyar liralık kur farkından bankaların ödediği 15 milyarı düşelim, kalıyor geriye 72.5 milyar liralık kur farkı yükü.
