Türkiye'de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürürlükte olan SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sistemleriyle oluşan üç farklı emeklilik türü bulunurken, 28 Mart 2001'de hayata geçirilen Bireysel Emeklilik Sistemi ile Türkiye ilk kez, isteğe bağlı bir emeklilik uygulaması ile karşılaşmıştı.
İster devlet kurumunda memur, isterse de özel sektörde senelerce çalışmış olan işçiler ve esnafların aldığı maaşlar taban seviyede eşitlenirken, Türkiye'de milyonlarca vatandaşın 7 bin 500 lira emekli maaşı alması ve bu ücretin yüksek enflasyon ve artan hayat pahalılığı karşısında günden güne eriyor oluşu ekonomi yönetimini harekete geçirdi.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, Habertürk canlı yayınında yaptığı açıklamalar ile Orta Vadeli Program içerisinde yer alan Tamamlayıcı Emeklilik Sigortası'nın (TES), halihazırda yürütülen BES sistemine, kıdem tazminatlarının eklenmesiyle oluşacağını belirtti.
İşte Erdursun'un açıklamalarından öne çıkanlar.
"2 KAT PRİM ÖDEYEN EMEKLİLER TABAN MAAŞ ALIYOR"
"Türkiye'de 4a, 4b, 4c ya da Bağ-Kur emeklisi olması fark etmeksizin, emeklilik sistemi artık prime göre ödeme yapma konusunda oldukça dağılmış bir noktaya geldi. Öyle ki, Asgari ücretin 2 katından daha yüksek brüt ücretle çalışan kişinin emekli aylığı en düşük emekli aylığından sadece 77 TL fazla olmakta. Haliyle iş hayatı boyunca, toplam tutarda çok daha fazla sigorta primi ödemiş vatandaşlar, taban aylık uygulaması ile bir nevi cezalandırılıyor.
Ödenen en düşük emekli maaşının ise hayatta kalmaya dahi yetebileceği bir tartışma konusu. Yeni uygulamaya konmak istenen sistem, aslında bir emeklilik uygulamasından ziyade tasarruf planlaması yapmayı amaçlayan bir uygulama. Türkiye'de 45 yaşına kadar çalışanların maaşından yüzde 3 kesinti yapılarak oluşturulan bir sistem. BES denilen fonlarda, tasarruf şirketlerinde siz paranızı değerlendirirsiniz. İsterseniz hisse senedinde, isterseniz döviz ve altın fonlarında. Devlet de üzerine katkı koyar ve 56 yaşınız geldiğinde isterseniz paranızı aylık aylık, isterseniz de toplu olarak çekebilirsiniz.
"İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI EMEKLİLİK FONUNA AKTARILACAK"
Şimdi deniliyor ki, mevcut sistemin üzerine kıdem tazminatını fona devredelim. İşverenler, kıdem tazminatları için hesaplanacak tutarı bu fona aktarsın ve BES gibi yeni bir tamamlayıcı emeklilik sistemi olsun. Devlet şunu hedefliyor, emekli aylıkları Türkiye'de çok düşük. 7500 lira alan milyonlarca insan var. Şu düşünülüyor, emekli maaşları düşük ve biz öyle bir sistem getirelim ki, en azından emekli olacak kişiler bu düşük emekli maaşlarıyla karşı karşıya kalsalar bile 56 yaşından sonra birikmiş bir para alsınlar ya da istiyorlarsa aylık olarak yatırdıkları primlere ek olarak maaşın yanında küçük bir destekleyici tutar almaya devam etsinler. Yani emekli aylığı gibi düşünmeyin. Emekli maaşının 7 bin 500 liraysa, o taraftan da size 500 lira bin lira gelecek.
"AMAÇ BİRİKİM İÇİN DÖVİZ VE ALTIN ALINMASININ ENGELLENMESİ"
Hükümetin amacı şu, sizin paranızdan ve temel giderlerinizden sonra kalan paranızı tasarrufa yönlendirmek ancak bunu yaparken de dolar almanızı, altın ya da döviz almanızı istemiyorlar. Türk lirasında kalmanızı istiyorlar ve TL'yi değerli kılmayı amaçlıyorlar. Burada problem şu. Zaten insanlar çalışırken hayatlarını idame ettirmek için dahi borç yapıyorlar. Bir paraları kalmıyor ki tasarruf yapmak için bu fonu doldurabilsinler.
Elbette bir düşünce de şu olabilir. Devletin böyle bir fonu kurması halinde, birikecek çok büyük bir para söz konusu olacak ve yarın sıkışıklık dönemlerinde hükümetin başvurabileceği bir seçenek olarak kenarda varlığını sürdürecek. Yeri gelirse ben buradaki parayı kullanırım yaklaşımı da olacaktır. Bu çok tartışılacak bir sistem tıpkı deprem vergilerinin kullanılması gibi. Ancak Türkiye'de mesela ayrı ayrı Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'ne dahil olmadan, kıdem tazminatlarının fona devri olmalı mıdır? Bence olmalıdır. Çünkü Türkiye'de kıdem tazminatını alanlar kadar, alamayanlar da bulunuyor. Diyelim ki siz 15 yıl bir şirkette çalıştınız, şirket iflas etti. Sizin de kıdem tazminatı alacağınız var ve dava açıyorsunuz. Davayı kazanıyorsunuz ama ortada şirket olmadığı için, sizin alabileceğiniz bir kıdem tazminatı kalmıyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi ile kıdem tazminatını birleştirip Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi adında yeni bir sistem oluşturmaya çalışıyorlar.
"HÜKÜMET SİSTEMDEKİ TÜM PARAYI DEPREM VERGİLERİ GİBİ KULLANABİLECEK"
Zaten Bireysel Emeklilik Sistemi'nde biriken paranın üzerine kıdem tazminatının eklenerek yeni bir sistemin hayata geçirilmesi planlanıyor. BES ile beraber bir üst seviyeye çıkmış olacak sistem. Ancak Türkiye'de insanlar yeni sistemler kurulunca tedirgin oluyor. Diyelim ki bugünkü hükümet çok iyi niyetli ve böyle bir sistem değişikliğine gidiyor. Peki bundan sonra gelecek hükümetler bunu sürdürecek mi? Belki de toplanan paraları harcayacaklar. O halde ne olacak? İnsanlar kıdem tazminatlarından da olabilirler.
