Türkiye''nin engellilik politikasına dair özellikle sivil toplumu endişelendiren olaylar da yaşanmaktadır.

9 Temmuz 2021''de Adalet ve Kalkınma Partisi''nin (AKP) Türkiye Büyük Millet Meclisi''ne (TBMM) sunduğu bazı kanun ve kanun hükmündeki kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun teklifinde 5378 sayılı kanunun erişilebilirliğin hükümlülüklerini düzenleyen geçici 3. maddesinde belirtilen özel ve kamu araçlarının erişilebilir hale getirilmesi için verilen sürenin uzatılması yer almaktadır. Bu durum engellilerin ve alandaki sivil toplum kuruluşlarının, bu gibi kararlarla gerçekleştirilen politikaların engelli bireylerin topluma tam ve etkin katılımı ile, bağımsız yaşayabilmesini doğrudan etkileyen erişilebilirliğin ötelenmesi anlamına geldiğini düşünmelerine yol açmıştır. 

Engellilere yönelik mevcut hizmet ve ekonomik desteği değerlendirmeleri istenmiştir. "Verilen hizmet ve ekonomik destek sayesinde engellilerin aktif olması sağlanıyor" ibaresine ne kadar katıldıkları sorusunun ortalaması 5 üzerinden 1.93 olmuştur, bu oran engellilerde 1.97''dir. Mevcut hizmet ve ekonomik destekle engellilerin kişisel bakım/evde desteği alıp alamadığına ilişkin katılımcıların değerlendirmesi ise 5 üzerinden 1.86''dir, bu oran engellilerde 1.83''tür. Engellilerin eğitime, istihdama vb. katılmalarının söz konusu hizmet ve ekonomik yardımla desteklendiğine ilişkin verilen puan ortalaması 5 üzerinden 2.08 çıkmıştır; yine engelliler arasında bu oran 2.15''tir. 

Değerlendirmedeki puan ortalamaları göz önünde bulundurulduğunda engellilere yönelik mevcut hizmet ve ekonomik desteğin onların kişisel bakım/evde desteğe erişmeleri, eğitime, istihdama vb. katılmaları ve aktif olmalarını orta düzeyde dahi sağlamadığı sonucu çıkmaktadır.

Bir başka soru da engellilerin yaşamlarının ve koşullarının nerede, ne zaman ve nasıl düzenleneceğini ne düzeyde seçebildikleri sorulmuştur.

Bağımsız yaşamın en önemli bileşenin seçim yapabilmek olduğu düşünüldüğünde anket katılımcılarının yanıtları üzerinden engellilerin böyle bir hareket alanından yoksun oldukları söylenebilir.

Diğer bir başka soru da ise kişisel asistanlık sistemini (KA) bildiğini belirten katılımcılara bu sistemle ilgili düşünceleri çoktan seçmeli ve birden fazla seçeneği işaretleyebilecekleri bir biçimde sorulmuştur. Bu sorunun kapsamındaki katılımcıların %72''si "KA tarafından verilen desteğin anket çalışması sonuçları tüm katılımcı hedef kitlelerin mevcut hizmetleri engelli bireylerin ihtiyaçlarını gidermek, katılımlarını güçlendirmek açısından yeterli bulmadıklarını göstermektedir. 

Türkiye''de engellilerin bağımsız yaşam hakkının durumunu değerlendirmeye katkı sunması amacıyla anket çalışmasına ek olarak engelliler, STK temsilcileri, politika yapıcı ve engellilere hizmet verenlerden oluşan 17 kişiyle derinlemesine mülakat görüşmeleri gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler için kişilere sosyal medyadan, ENG-KAD''ın ağına dahil olanlardan, ENG-KAD''ın üyeleriyle çalışmış veya iletişime geçenlerden ulaşılmıştır. Katılımcıların 9''u kendini kadın, 1''i nonbinary, 7''si erkek olarak tanımlamıştır. Engelli katılımcıların yaşları 17-48 arasında değişmektedir (ortalama = 37.5). STK temsilcisi, politika yapıcı ve hizmet sunanlar arasında da engelli bireyler yer almıştır. Katılımcılar arasında engelli bireylere hizmet verenlerin engellilerle çalışma zamanları ortalama 7,2 yıldır. Bir sivil toplum örgütünde yer alanların ise engellilik alanında aktif oldukları ortalama süre 13 yıldır.

Hizmetler sürdürülebilir olmadıkça ve devletin yükümlülüklerini yerine getirmesi ile engelli bireylerin bağımsızlaşmasını sağlayacak şekilde sunulmadıkça bir anlamı olamayacaktır. 

Engellilere sağlanan hizmetler insan onuruna yakışacak şekilde verilmemektedir.

Sözlü iletişime geçmeyen kişilerle iletişimde Talking Mats gibi Alternatif Dil ve İletişim Sistemleri yöntemleri özel eğitim alanı dahil hiç kimse tarafından kullanılmadığından hizmet sağlayıcılar arasında bu kişilerin bir fikirlerinin olmadığı inancı yaygındır. İşitme engelliler, işaret dili ya da implant arasında seçim yapmak durumunda bırakılmaktadırlar. İlki kişileri sadece sağırlarla iletişim kurmaya itmekte, ikincisi ise her ortamda kendilerini rahat hissederek iletişim kurmalarına engel olmaktadır. Bu, hem sosyal hayatlarında bağımsız iletişim kurmada hem de eğitim hayatlarında negatif etkilere yol açmaktadır.

Engellilerin önceliğe sahip olduğu vurgusu yapılan sağlık hizmetlerinde, hizmet sunulurken özellikle sağır kişilerin mahremiyeti gözetilmemekte, kişilerin tüm özel bilgileri sadece ailesi değil kimi durumlarda tüm hastane tarafından öğrenilebilmektedir.

 Ekonomik bağımsızlığın engelli bireylerin seçim yapabilme ve kendileri için karar verebilmelerini şekillendiren bir faktör olduğu düşünüldüğünde, Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı görüşmelerde engellilerin bağımsız yaşaması açısından olumlu etki sağlayan bir uygulama olarak gündeme gelmiştir. EKPSS ile daha fazla engellinin kamuda istihdamı sağlanmıştır. Ne var ki amirlerin ayrımcı tutumları ve uyguladığı mobbing, iş arkadaşları tarafından maruz bırakılan ayrımcı davranışlar, çalışma koşullarının kişiye uygun olmaması, engellinin yapabileceklerinden çok engel gruplarına ilişkin belli kalıp işlerin öne çıkarılması gibi durumların göz ardı edilemeyecek problemleri ortaya çıkarttığı da belirtilmiştir. Nitekim gerek EKPSS gerekse İŞKUR gibi mekanizmalar üzerinden kamudaki veya kamunun desteklediği engellilerin istihdamına ilişkin süreçlerde çoğunlukla engellilerin beceri ve yeteneklerinden çok işverenin tercihleri ön plana çıkmaktadır. Bu durum, engellilerin hayatları üzerinde seçim ve kontrolü sağlayamamalarına neden olmakta ve bağımsız yaşama süreçlerini olumsuz etkilemektedir. Üstelik Türkiye''de birçok kamu çalışanı engellinin maaş kartlarının ailelerinde olduğu da gözlemlenen bir durumdur.