BM Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme''nin 19. maddesi, engelli bireylerin bağımsız yaşamı üzerinedir ve şöyle denmektedir;

İşbu Sözleşmeye Taraf Devletler tüm engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında toplum içinde yaşama hakkına sahip olduğunu kabul eder ve engellilerin bu haktan eksiksiz yararlanabilmeleri ve topluma tam katılımlarını kolaylaştırmak için gerekli tedbirleri etkin bir şekilde alır.

- Kamusal hizmet ve tesisler engellilere diğer bireylerle eşit şekilde açık olmalı ve onların ihtiyaçlarına yanıt verebilmelidir.

Bağımsız yaşam hakkı engelli bireylerin sözleşme öncesinde de bir birey olarak topluma dahil olmak için sağlanmasını istediği ve savunuculuğunu yaptığı bir öncelik olmuştur. Nitekim hâlâ Avrupa Bağımsız Yaşam Ağı (ENIL) gibi örgütlenmeler bağımsız yaşamın tanınırlığının arttırılması ve engelli bireylerin bağımsız yaşam üstüne yürüttükleri aktivizmin ve savunuculuğun yaygınlaştırılması amacıyla faaliyetler yürütmektedir.

2007''de Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme''nin Türkiye tarafından imzalanması ve Sözleşme''nin 2009''da Anayasanın 90. Maddesi uyarınca yürürlüğe girmesinden sonra, hükümleri 2005 yılında çıkarılmış olan 5378 sayılı Özürlüler Yasası 2014 yılı itibariyle Sözleşmeye uyumlu olarak değiştirilmiştir. İlgili kanunun ismi Engelliler Yasası olmuş, yasada amaç ve engelli tanımı hak, topluma eşit, tam ve etkin katılım, çevre koşullarının engelliliği yaratması vurguları bakımından değişmiş, doğrudan ve dolaylı ayrımcılık kavramları yer almış, erişilebilirlik ve makul uyumlaştırma gibi düzenlemeler eklenmiş, çocuğun üstün yararının gözetilmesi, engelli kadınların çoklu ayrımcılığa maruz kaldıkları gibi vurgular yapılmıştır. Bununla birlikte sözleşme sonrası ilgili diğer mevzuatın değiştirilmesine yönelik adımlar atılmıştır.

2022 sayılı yasa ile de başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde engelli olduklarını ilgili mevzuatı çerçevesinde alınacak sağlık kurulu raporuyla kanıtlayan, 18 yaşını dolduran ve/veya talebine rağmen Türkiye İş Kurumu tarafından işe yerleştirilememiş olan Türk vatandaşı engellilere ve bu engelli bireylerin bakımını üstlenen Türk vatandaşlarına aylık bağlanmaktadır. Aylığın bağlanabilmesi için, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanılmaması, uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışılmaması veya nafaka bağlanmış ya da nafaka bağlanmasının mümkün olmaması gerekmektedir. Gerek 2828 gerekse 2022 sayılı yasalarda engelli bireylere belirli koşullar ile ekonomik destek sağlandığı görülmektedir.

Ekonomik destek engelli bireyin kendisine değil, hane geliri hesaplanmak suretiyle yaşadığı kişilere verilecek şekilde planlanmaktadır. Üstelik söz konusu ekonomik destek engelli bireyin ihtiyacı olup olmadığına dair bireysel koşullar değerlendirilmeksizin, kişinin bir işinin olması veya hanenin ekonomik durumunun iyileşmesi halinde sonlandırılmaktadır. Oysa, bağımsız yaşamın en önemli kaynaklarından biri olan ekonomik desteğin bizzat engelli bireyin kendi koşulları gözetilerek verilmesi, hakkın temininin koşullarının oluşması bakımından önemlidir.

Türkiye, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Komitesi 28 Mart 2019 tarihinde düzenlenen 460. toplantısında kabul ettiği Türkiye''ye dair nihai gözlemlerinde Bağımsız yaşama ve topluma dâhil edilme (Mad. 19) hakkına ilişkin;

-Engelli bireylerin bağımsız yaşama ve kendi ikamet yerlerini seçme haklarını tanıyan yasal bir çerçevenin olmaması,

-Kişilerin engellilik türlerine göre Umut Evi ya da çocukların çocuk bakım evlerinde kalması,

-Özellikle otistikleri etkileyen destek mekanizmalarının hem tıbbı temelli hem de yalnızca "tarama", "tanı", "müdahale" ve "rehabilitasyon" amaçlı olması,

-Evde bakım desteği için sağlanan asgari ücretin engelli bireylerin kendisi yerine hısımları ya da vasilerine verilmesi,

-Topluma dâhil olmayı kolaylaştıran erişilebilir toplum hizmetlerine yönelik bütüncül bir yaklaşım olmaması durumlarından endişe duyduğunu belirtmiştir.

-Türkiye 2021 yılında İnsan Hakları Eylem Planı''nı açıklamış, çizilen politikada Komite''nin Bağımsız Yaşam Hakkıyla ilgili işaret ettiği noktalar ile yine bu hakkın sağlanabilmesi açısından gerçekleştirilecek uygulamalar yer almıştır.

-Engellilere tanınan haklardan faydalanabilmek için gerekli olan sağlık raporlarında engellilik hali ve oranına ilişkin kriterlerde standart sağlanacak ve çoklu değerlendirme uygulaması gözden geçirilecektir.

-Hükümlülük ve engellilik durumu ile yaşlılık derecesi dikkate alınarak vesayete alternatif tedbirler geliştirilecektir.

-Adliye binaları da dâhil olmak üzere kamunun kullanımına tahsis edilmiş binalar, kamusal alanlar ve ulaşım araçları erişilebilir, engelli ve yaşlı dostu haline getirilecek, engelli ve yaşlıların hayatlarını kolaylaştıran akıllı uygulamalar yaygınlaştırılacaktır.

-Televizyon programlarının engellilere yönelik işaret dili ya da altyazı ile yayınlanması teşvik edilecek ve başta işitme engelliler için işaret dili tercümanları olmak üzere engellilere hizmet verecek nitelikli kamu personeli sayısı artırılacaktır.

-Engelli ve yaşlıların oy kullanma süreçlerine tam katılımını sağlamak için mevzuat gözden geçirilecek ve bu kişilerin oy kullanmalarını kolaylaştıracak tedbirler alınacaktır.

-Arttırılacak olan yeşil alanlar, kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve engelliler için güvenli ve erişilebilir hale getirilecektir.

Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, ilgili Bakanlara ve hükümetteki Milletvekillerimize buradan tekrar hatırlatmak istiyorum. Acilen engelli maaşlarını (normal emekli olan veya erken malulen emekli olanlar), engelli evde bakım ücretlerinin bireysel olarak kanunda düzenleme yapılması ve tüm engelli bireyler için ücretlerin (maaşların) asgari ücret (5.500-TL) seviyesine getirilmesi şarttır. Engelliler yaşamakta ve ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekmektedir. Bazı engelli bireyler intihar etmekte ve bazıları da geçinemediği için mecburen dilenmektedir. ''''Biz engellileri başkalarına muhtaç etmeyiniz.''''