Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemini boşaltmak için yeni bir adım daha attı. Banka, KKM hesaplarına uygulanan faiz oranlarını yüzde 1,5 puan indirdi. Böylece, KKM hesaplarına uygulanan faiz oranları yüzde 10,5’ten yüzde 9’a düşürülmüş oldu.
KKM sistemi, TCMB’nin ani kur ataklarını engellemek için hayata geçirdiği bir uygulama olarak 2022 yılında başlatılmıştı. Bu sistem sayesinde, döviz mevduatı sahipleri, dövizlerini TL’ye çevirerek KKM hesabına yatırabiliyor ve TCMB’nin belirlediği faiz oranından yararlanabiliyordu. Böylece, döviz talebi azaltılarak kur baskısı hafifletilmeye çalışılıyordu.
Ancak, KKM sistemi Hazine’ye getirdiği yük nedeniyle büyük bir soruna dönüşmüştü. Zira, TCMB’nin KKM hesaplarına ödediği faizler, Hazine’nin bütçe açığını artırıyor ve borçlanma maliyetlerini yükseltiyordu. Ayrıca, KKM sistemi yerel yatırımcı ve uluslararası finans kuruluşlarının TCMB’ye olan güvenini de zedeliyordu.
Bu nedenle, TCMB yeni yönetimi ile birlikte KKM sistemini boşaltmak için çeşitli adımlar atmaya başladı. Banka, Haziran ayında parasal sıkılaştırma sürecine girerek politika faizini yüzde 12’den yüzde 15’e çıkardı. Böylece, döviz mevduatından TL mevduata geçiş teşvik edildi. Ayrıca, Banka KKM hesaplarına uygulanan faiz oranlarını da kademeli olarak düşürdü. Temmuz ayında yüzde 12’den yüzde 10,5’e indirilen faiz oranları, Ağustos ayında da yüzde 9’a çekildi.
TCMB’nin bu adımları sonucunda, KKM hesaplarının toplam mevduat içindeki payı azalmaya başladı. Haziran ayında 150 milyar TL olan KKM hesapları, Temmuz ayında 130 milyar TL’ye geriledi. Ağustos ayında ise bu rakamın daha da düştüğü tahmin ediliyor.
1 MİLYON LİRANIN ÜZERİNDE PARASI OLANLAR İÇİN UYGULANACAK
Bir yandan enflasyonu baskılayabilmek ve fiyat istikrarının sağlanabilmesi amacıyla faiz silahını kullanan TCMB, bir yandan da Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasından çıkışları finanse edebilmek için döviz rezervi arayışlarını sürdürüyor. KKM'deki erimeyi hızlandırmak ve TL mevduat hedeflerini yakalayabilmek için yeni teşvikler sunan bankalar, son olarak 1 milyon liranın üzerindeki dövizden dönüşümlü KKM'ler için rekor bir mevduat faizini hayata geçirme kararı aldı.
BANKALARA ARKA KAPIDAN TL MEVDUAT DOPİNGİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, her ne kadar yeni ekonomi yönetimine faiz artırım konusunda toleranslı davranma sözü verse de, TCMB'nin faiz artırımlarında eli tam anlamıyla özgür bırakılmış değil. TÜİK verilerine göre ülkede yıl sonu görülmesi beklenen enflasyon yüzde 70 sınırına yaklaşırken, TCMB'nin ilk 4 toplantıda yaptığı artırımlar ile politika faizleri yalnızca yüzde 30'a çekilebildi. Bir başka deyişle Merkez Bankası, faiz artırım konusunda enflasyonu geriden kovalamaya mahkum bırakılırken, yüksek enflasyonla mücadele edebilmek için yan yollara sapmak kaçınılmaz hale gelmekte.
Politika faizlerini doğrudan yüzde 50'nin üzerine çekemeyen TCMB, aldığı kararlar ile bankalara örtülü olarak 'mevduat faizlerini yükseltin' talimatı veriyor. 25 Eylül tarihinde alınan ve TL dönüşümlü KKM hesaplarına uygulanan faiz oranında alt sınırı kaldıran tebliğ sonrası ekonomistler, bu hamlenin 'mevduat faizlerini artırın' talimatı olarak yorumlanacağını belirtirken, Ekim ayının ilk haftası itibarıyla bankaların faiz oranlarında 22 yılın rekoru kırıldı.
MEVDUAT FAİZLERİ O HESAPLAR İÇİN YÜZDE 50'NİN ÜZERİNDE
BDDK'nın 29 Eylül tarihli raporuna göre KKM havuzundaki düşüş son bir haftada durma noktasına geldi. Havuzda biriken 3 trilyon 303 milyar 175 milyon liranın daha hızlı eritilmesi amacıyla bankaları devreye sokan Merkez Bankası, belli şartları sağlayan KKM hesaplarına yüzde 50'nin üzerinde Türk lirası mevduat faizi sunmakta. 25 Eylül itibarıyla TL dönüşümlü KKM'ler için bankaların taban faiz uygulama zorunluluğuna son veren Merkez Bankası'nın bu kararının ardından TL dönüşümlü hesapların faiz oranları yüzde 5.25 seviyelerine kadar düşürülürken, KKM'deki paranın büyük bölümünü oluşturan dövizden dönüşümlü KKM hesapları içinse mevduat faizleri çok daha cazip oranlara çıkarılıyor.
Ekonomist Murat Murathanoğlu'nun iddiasına göre; İlk aşamada 1 milyon lira ve üzerindeki mevduatlar için hayata geçirilen uygulamaya göre bankalar, dövizden dönüşümlü KKM'ler için yüzde 50'nin üzerinde mevduat faizi veriyor. Bu oran, Türkiye'de dalgalı kur rejiminin hayata geçtiği 2002 yılından günümüze kadar sunulan en yüksek mevduat faizi oranı olarak rekor kırarken, yatırımcıların ilerleyen haftalarda uygulamaya yönelerek KKM'den çıkışları hızlandıracağı tahmin edilmekte.
