Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), temelde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı referans alan ve ekonomide 'faiz karşıtlığına' dayanan para politikası, 2023 yılının Mayıs ayı ile birlikte tamamen çöktü.
Mevcut sistemin sürdürülemeyeceğine ikna olan siyasi iktidar, çareyi para politikasını ve ekonomi kadrolarını değiştirmekte bulurken, ekonominin dümenine geçirilen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in enflasyonla ve kur artışıyla mücadele edebilmek için hayata geçirmeyi düşündüğü yeni senaryolara ilişkin peşi sıra tahminler yürütülmeye devam ediyor.
6 Şubat depreminin ardından, seçimleri AKP'nin kazanması ve mevcut ekonomik anlayışın sürdürülmesi halinde dolar mevduatlarının dondurulabileceği uyarısında bulunan ekonomist Atilla Yeşilada, Bakan Şimşek'in ve TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın göreve getirilmesiyle birlikte bu ihtimalin ortadan kalktığını belirtmiş olsa da, döviz hesapları için yeni bir kısıtlamanın hayata geçirilebileceğini iddia etti.
"DERHAL SERVET VERGİSİ ÇIKARILMALI"
Yeşilada, enflasyon ile mücadele edebilmek ve ani kur artışlarını baskılamak için 21 Aralık 2021'de hayata geçirilen Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasını tasfiye edebilmek adına izlenecek ekonomi politikalarının tek başına yararlı olmayacağını belirtirken, ilave önlemlere başvurulmasının muhtemel olduğuna dikkat çekti.
Bu ilave tedbirlerin ne olacağına yönelik yorumlarda bulunan Şimşek, halihazırda vergi yükü ile orta gelirli ve düşük gelirli vatandaşların çok büyük bir yoksulluk girdabına sürüklendiğini, buna karşın verginin daha fazla tabana yayılmaya çalışılabileceğini belirterek, ekonomi yönetimine alternatif bir yol gösterdi.
Yeşilada, Türkiye'de son yıllarda bozulan gelir dağılımı dengesine atıfta bulunarak, bankada belirli bir sınırın üzerinde döviz birikimi olan vatandaşlardan tek seferlik ek vergi alınması yolunun tercih edilmesi gerektiğini açıkladı.
İşte Yeşilada'nın açıklamalarından öne çıkanlar...
Sonuca giderken her türlü araç meşru ise, maalesef bu şekilde de yapabilirler. Dolaylı vergileri artırarak, yoksulun daha da yoksullaşmasına neden olursunuz. Düzgün uygularsanız enflasyon düşer mi? Evet düşer ancak dar gelirli vatandaşın daha da boğazını sıkmış olursunuz. Şunu kesinlikle vurgulamak istiyorum. Seçimlere bir yıl kala biz bunu söylemeye başladık ve insanlar sandığa giderken, en azından bu bilgi kulaklarında vardı. Sandıkta bu bilgi varken oy verdiler ve sonuçlarına da hep birlikte katlanacaklar.
Bana kalırsa ne yapılmalı? Bunlarla uğraşmak yerine derhal servet ve üst gelir gruplarına ilave vergi koyulmalı. Vergi tahsilatı artırılarak, bütün vergi kaçaklarının ortadan kaldırılması ve bütün gereksiz teşviklerin bertaraf edilmesi gerekiyor. Ancak amaç enflasyonu düşürmekse, bunu ücretli çalışanlara verilen ücreti düşürmeye giderek da yapabilirsiniz. Benim tercih ettiğim yol bu olmazdı ancak yapılabilir mi? Evet.
"DÖVİZ HESABI OLANLARDAN BİR DEFAYA MAHSUS EK VERGİ ALINMALI"
Enflasyonu toplumun geniş kesimine yaymadan mücadele etmek mümkün müdür? Evet... Şöyle düşünmek lazım, zenginlerden aldığınız vergi ile zam yaparsanız, bunun enflasyona etkisi borçlanma ile yaptığınız zama göre çok daha düşük olur.
Bankada birkaç milyon dolarınız varsa ya da daha fazlası bir defaya mahsus olmak üzere ekstra bir ödeme yapacaksınız. Elinizdeki konut ya da diğer mali sektörde olmayan yatırımların gerçek değeri ortaya çıkacak ve bunlar üzerinden vergilendirileceksiniz. Gelir vergisinde ise ciddi bir şekilde barem artırılacak ve yüz bin, iki yüz bin dolar üzerinde kazanıyorsanız o zaman yüzde 45'lere çıkacak bir vergi kesintisi olacak. Ancak daha önemli bir şey var. ABD'lilerin ve İngilizlerin yaptığı gibi yasal yollarla vergi masrafından kaçılmak için başvurulan bütün yolları tıkayacaksınız ve bir şekilde herkes, istese de istemese de vergisini ödeyecek. Bu şekilde enflasyona mani olabilirsiniz.
Eğer bunu yaparsanız, fakir ve orta gelirli kısma "Bakın biz yükü adil olarak, hatta zengin olanlara daha ağır bir şekilde dağıtıyoruz. Lütfen siz de birkaç yıl dayanın" diyebilecek yüzünüz olur. Türkiye'nin gelir adaletsizliği ve fakirlik sorununu, asgari ücrete zam yaparak ya da maaşlarda artışa giderek çözmeye çalışmayın. Sosyal yardım programları ile yapın. Bunların ikisinin etkisi çok farklıdır. Siz asgari ücrete zam yaptığınızda, bütün şirketlerin maliyetini yükseltiyorsunuz ve yalnızca enflasyonun değil aynı zamanda ihracat ve üretim verimliliği üzerinde çok ciddi yan etkiler yaratıyorsunuz. Yükü taşıyabilene değil, iş dünyasına yüklüyorsunuz.
