Adalet sosyal hayatımızda en çok önem verdiğimiz ve ihtiyaç duyduğumuz konu başlıklarından biridir. İşte, okulda, savaşta, barışta ve çeşitli müsabakalarda adalet olmazsa olmazdır. Çok net ve aynı zamanda hassas bir konu olan adaleti sağlamak da oldukça zor ve meşakkatli bir iş. Yargıç ve hâkim olmak isteyen kişilerin bunun için yıllarca eğitim görmenin yanında bir o kadar da gözlem ve tecrübe edinmesi gerekli. Adaletin sağlanması için her bölge ve organizasyonda belli başlı kurumlar ve o kurumun görevlendirdiği kişiler vardır. Spor müsabakalarını takip eden biriyseniz yüzlerce kez adalet kuralların uygulanması ve adaletin sağlanması için görevlendirilmiş hakemleri görmüşsünüzdür. Satranç, masa tenisi, futbol, curling ve basketbol müsabakalarında en az bir hakem görev alır. Basketbol ve futbol gibi hızlı ve temaslı oyunlarda hakem sayısında artış yaşanabiliyor. 100 metre uzunluğa sahip futbol sahasını yönetebilmek için biri orta hakem olmak üzere toplam 4 hakem görev alıyor. Geçtiğimiz senelerde kalelerin yanında durması penaltı ve çizgideki tartışmalı konularda danışılması için 5. hakem denemesi yapılmıştı. Ancak bu deneme istenilen verimi vermeyerek kaldırıldı. Ben de bu denemeyi oldukça gereksiz bulanlardandım. Futbol ve basketbol gibi ikili mücadeleye dayalı ve net kuralları olan sporlar için insan gözü ve algısı her zaman doğru kararları veremeyebiliyor. Anlık bir hareket ya da santimlik bir fark çok büyük hatalara ve adaletsizliğe neden olabiliyor. Futbolda adaleti sağlayabilmek için VAR (Video Assistant Referee) sistemi geliştirildi. Bu sistem ilk olarak 2016 yılında Fransa-İtalya hazırlık maçında, resmî ve büyük organizasyon olarak ise ilk kez 2017 FIFA Konfederasyonlar Kupasında kullanıldı. Ve önümüzdeki dünya kupasında da kullanılmaya devam edilecek.

VAR ilk çıktığı günden bu yana olumlu ve olumsuz bolca eleştiri aldı. Futbolda adaleti sağladığını savunanlar ile futbolun doğası ve akışını bozduğunu düşünenler VAR kullanılmaya başlandığından beri görüşlerini beyan etmeyi sürdürüyor. VAR doğru uygulanabildiğinde bence futbola çok büyük katkı sağlıyor. Yıllarca hakem hatalarıyla kaçak başarıları anan taraftarlar için büyük bir nimet bu. Gözden kaçan ofsayt, kırmızı kart, faul vb.. durumları birçok açıdan izleyen bir komite orta hakemi uyarması, adaletin sağlanmasına pozitif katkı sağlanması çok önemli bir adım. VAR''ın can sıkan tarafları da yok değil. Özellikle ülkemizden alışık olduğumuz şekilde VAR kontrolleri dakikalarca sürebiliyor. Geçtiğimiz hafta oynanan Trabzonspor-Konyaspor maçında ilk devre sonuna 8, maç sonuna ise 11 dakika ilave süre eklendi. Ve bunun nedeni de dakikalarca süren kontroller. Futbol gibi akıcı ve hızlı oynandığı zaman izlenilirliği artan bir sporda bu uzun beklemeler seyircinin odağını ve izleme şevkini kırıyor. Hele bizim gibi topun oyunda kaldığı sürenin az olduğu liglerde bu VAR bekleme süreleri maçları 90 dakikadan 100+ dakikalara çıkardı. Futbolda pozitif anlamda çoğu konuda örnek gösterilen Premier Lig''de bu kontroller saniyeler içerisinde tamamlanıyor. Hakemler gereksiz yere monitöre çağrılmıyor ve oyunun akışı kesilmiyor. VAR''ın bir diğer can sıkan tarafı ise bazen kimi takım taraftarların çok nadiren yaşadığı anları bozması. Evet adalet önemli, kimse kolay kolay haksızlığa uğramak ya da uğratmak istemez. Ancak bazı güzel gol anlarında yaşanan sevinç selinin VAR''dan gelen bir uyarı ile yerini gerginliğe bırakması ve ardından gelen kötü haber birçok taraftarın yeni korkusu oldu. En ufak şüpheye düşülen gol anında artık taraftarlar sevinmek yerine hakemin elini kulağına götürüp götürmediğine bakar oldu. Bu sürece genelimiz alışsak da hâlâ eskiyi anan ya da mevcut düzenin yine adaletsiz olduğunu savunanlar var. Bu sebepten özellikle ülkemizde adalete olan güvensizlikten ve hurafe sevdamızdan VAR''ın varlığı da yokluğu da gündem olmaya devam edecek.