Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), AKP güdümündeki politikalarını eleştirdiği için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından hakkında şikayette bulunulan ekonomist Selçuk Geçer, yine ortalığı kızıştıracak bir iddiada bulundu.
Merkez Bankası'nın talimatları sonrasında Resmi Gazete'de yayımlanan kararlar ile Kur Korumalı Mevduat'ı (KKM) tasfiye süreci fiilen başladı. Buna karşın Geçer, 21 Aralık 2021 tarihinde ani kur artışlarını engellemek için getirilen sistemden çıkmanın o kadar da kolay olmayacağı görüşünde.
"BANKALAR BU YÜKÜN ALTINDAN KALKAMAZ"
Günü kurtarmak için Türkiye ekonomisinin KKM ile büyük bir belaya sokulduğunu söyleyen Geçer, "KKM operasyonu doları büyük patlatacak" ifadelerini kullanırken, yatırımcılara şu uyarıları yaptı:
"Defalarca kez söyledik. Israrla uyardık ve sonunda bizim dediğimiz noktaya geldik. Türkiye'nin parası rezerv para değil. Bu nedenle biz, paramızı olduğu gibi ABD dolarına endeksleyen bir sistemi kullanamayız. Bu akıl tutulmasından dönülmek istense de, çıkış hiç de öyle kolay gözükmüyor.
Merkez Bankası'nın yeni hamleleriyle amaçlanan şey, KKM'nin Hazine'ye getirdiği ağır yükün bir bölümünü yeniden bankaların üzerine yıkmak. Bankalara verilen talimat, "Kardeşim, müşterilerinizi Türk lirasına döndürün. Şu oranda dönüş yapamayan da menkul kıymet tesisinde daha ağır bedeller ödeyecek." şeklinde.
SEÇİM ÖNCESİ FAİZLERDE GAZA BASILIR MI?
Peki bankaların önündeki seçenekler ne? Akıllara gelen ilk senaryo, TCMB Başkanlığına getirilen Hafize Gaye Erkan'ın ardından kuruma atanan üç yardımcı isme bakılarak, acaba hiç beklenmeyen radikal bir faiz artırımına mı gidilecek. Biliyorsunuz Hafize Gaye Erkan, geçtiğimiz günlerde yaptığı enflasyon toplantısında TCMB'nin enflasyon beklentisini 15-20 seviyelerinden birden 55-60 seviyelerine çekmişti.
24 Ağustos'ta yapılacak PPK toplantısında faizleri aniden enflasyon oranlarına çıkaracak olsalar, şu an yapılanı mantıklı görebilirim. Ancak böyle bir şey olmayacaktır. Faizler 250 baz puan artırılarak 20'ye yükseltilir, piyasalar da buna güler geçer.
Diğer senaryo ise TCMB, bir yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı memnun etmek için "Bakın biz faiz artırmıyoruz" diyecek ve politika faizini yüzde 20'de bırakacak ama örtülü şekilde bankalara mevduat faizini yükseltin talimatını verecek. Mevduat faizlerini yükselten bankalar da KKM'de vadesi biten müşterileri TL'ye çevirebilmek için faiz musluklarını sonuna kadar açacak.
Buradaki risk ise şu. Bu tür hamleler, Kur Korumalı Mevduat hesaplarındaki paranın büyüklüğünü de düşünürsek nakış gibi işlemesi zor hamlelerdir. BDDK'nın verilerine göre 11 Ağustos itibariyle KKM'de biriken toplam para 3 trilyon 357 milyar 708 milyon lira.
"YENİ BİR KUR KRİZİ AN MESELESİ!"
Bu kadar büyük bir parayı, önemli bir fire vermeden TL'ye geçirmek mümkün gözükmüyor. Burada, döviz karşılığı 125 milyar doları bulan paranın bir bölümünün bile yeniden döviz tevdiat hesaplarına gitmesi ise bize yeni bir kur krizi olarak dönecektir.
Öyle ki burada ayar kaçırılırsa, KKM'deki paranın büyük bir bölümünün aniden dövize dönmesi 2021 Aralık'ta yaşanan kur krizini dahi mumla aratabilir. Peki ne yapılacak? KKM sürdürülebilir değil, çünkü Hazine'ye getirdiği yük daha fazla dayanılamaz boyutta. 2023 yılında sadece şu ana kadar 60 milyar liraya yakın bir KKM ödemesi yapıldı. Memurlara yapılan zammın toplamı, bu tutarın biraz üzerinde kalıyor. Türkiye, giderek faiz borcu dayanılamaz hale gelen bir ülkeye dönüşüyor.
Diğer yandan, KKM'nin tasfiyesinde ise bahsettiğim kur krizi riski bulunuyor. Buradan makul çıkışın tek yolu, faizleri sert ve gerçekçi bir şekilde yükselterek vatandaşları TL mevduata dönmeye ikna etmekten geçiyor ancak böyle bir şey, yerel seçimlerden önce mümkün olmayacaktır. Nitekim Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in istifa haberleri de, ekonomi yönetiminin sıkıştığı bu arafı gözler önüne seriyor.
