Suudi Arabistan'daki Hayber Vahası'nda yapılan kazılarda, M.Ö. 4. ve 3. binyıllara tarihlenen devasa bir sur keşfedildi. 14,5 kilometre uzunluğundaki sur, 1.100 hektarlık bir alanı çevreliyor ve 74 burç ile korunuyor.
Keşif, bölgenin tarih öncesi ve İslam öncesi dönemine dair önemli bilgiler sunuyor. Surun neden inşa edildiği, mimarisinin ayrıntıları ve onu inşa eden toplum hakkında araştırmalar devam ediyor.
Hayber Vahası surlarının keşfi, kuzeybatı Arap Yarımadası'nın tarih öncesi, İslam öncesi ve İslami geçmişinin gizemlerini çözmek için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Bu buluntu, Bronz Çağı boyunca gelişen yerel sosyal ve politik sistemlerin karmaşıklığını da aydınlatıyor.
Sur, çöl manzarasının dönüştürücü güçleri nedeniyle binlerce yıldır gizlenmiş. 2020-2023 yılları arasında Khaybar Longue Durée Arkeoloji Projesi tarafından yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılmış.
Keşif, bölgedeki diğer duvarlı vahalara ışık tutuyor ve Tunç Çağı'nda yerel sosyal ve politik karmaşıklığın gelişmesinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor.
