Türkiye'de ekonomi yönetimi, son yıllarda sürdürülen ve geleneksel ekonomi politikalarının oldukça dışına çıkılmış yöntemleri içeren modelden vazgeçerken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in liderliğinde kurulan yeni ekonomi takımı, iktisat anlayışında klasik çizgiye yönelmeye devam ediyor.
11 Ağustos tarihli Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) raporuna göre Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında biriken paranın 3 trilyon 357 milyar 708 milyon liraya yükselerek tüm zamanların rekorunu kırması, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nı (TCMB) alarma geçirdi.
Ani kur artışlarını baskılamak için 21 Aralık 2021 tarihinde hayata geçirilen Kur Korumalı Mevduat uygulamasının, 2022 yılının yaz aylarında başlayan 'seçim ekonomisi' nedeniyle TCMB tarafından teşvik edici hamlelerle birlikte içinden çıkılamaz bir hale evrilirken, Resmi Gazete'de yayımlanan bir dizi karar ile Kur Korumalı Mevduat sistemine girişlerin önüne set çekildi.
Bakan Şimşek, Anadolu Ajansı'na verdiği demeçler ile Merkez Bankası'nın 2021 yılından itibaren 14 Mayıs seçimlerine kadar dolar kuruna doğrudan müdahale ettiğini itiraf ederken, yeni süreçte böyle bir yöntemin izlenmeyeceğini açıkladı.
FİİLEN UYGULANMAYA BAŞLANDI
Merkez Bankası, 20 Ağustos tarihinde Resmi Gazete'de duyurulan düzenlemelere ilişkin uygulama talimatını 28 Ağustos itibarıyla bankalara iletmişti. Alınan 4 tebliğ kararıyla birlikte döviz ve altın hesaplarına uygulanan zorunlu karşılıklar artırılırken, sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan KKM'ye dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre ilave/indirimli menkul kıymet tesis uygulamasına son verildi.
Alınan kararın Türk lirasına dönüşleri güçlendirmesi hedeflenirken, KKM havuzundan kayda değer bir paranın Türk lirasına evrilmesi halinde dolar kurunda gözle görülür bir düşüş görülmesi bekleniyor.
Tasfiye sürecinin tam anlamıyla başladığı söylenemeyecek olsa da, Şimşek atılan adımların uzun vadeli bir planın ilk ayakları olduğunu belirtti. Bankaları, KKM yerine TL mevduata teşvik etmeye cesaretlendiren kararların etkisi ise kısa sürede hissedildi.
60 MİLYAR LİRA BİRDEN AZALDI
1 Eylül tarihli BDDK verilerine göre KKM hesaplarında biriken toplam mevduat 3 trilyon 348 milyar 325 liraya gerilerken, Resmi Gazete'de yayımlanan ve döviz dönüşümlü KKM hesaplarına uygulanan TL payına göre indirimli kıymet tesis uygulamasına yasak getiren kararın ardından yaşanan düşüşün toplam miktarı 60 milyar liraya yükseldi.
İKİ AYDA 411 MİLYAR LİRALIK KKM YÜKÜ SONRASI BEKLENEN OLDU
Ekonomim.com yazarı Alaattin Aktaş'ın yalnızca Temmuz ve Ağustos aylarında Hazine'den KKM için toplam 411 milyar liralık ödeme yapılacağını hesaplamasının ardından söz konusu tabloyu sosyal medya hesabından paylaşan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, "Bu yıl sadece Temmuz ve Ağustos aylarında kur korumalı mevduat sahiplerine 410 milyar TL ödenecek... Saray Devleti bir avuç varsıla çalışıyor." ifadelerini kullanmıştı.
Ekonomistler, KKM uygulamasının vergi mükelleflerine getirdiği yük nedeniyle sürdürülemez olduğuna işaret ederken, tasfiye sürecine ne zaman başlanacağı merak konusuydu. Bu gece itibariyle Resmi Gazete'de yayımlanan kararlar "KKM'de tasfiye için start verildi" şeklinde yorumlanırken, Kur Korumalı Mevduat uygulamasına aniden son vermenin farklı riskleri bulunuyor.
DOLAR KURUNDA YENİ BİR KRİZ YAŞANABİLİR
Aktaş, KKM uygulamasını ekonomi yönetiminin ayağına dolanan bir bela olarak yorumlarken, havuzda biriken paranın 125 milyar doların üzerinde olmasını ise "saatli bomba" şeklinde özetledi.
2021 yılının Aralık ayında yaşanan kur krizine benzer bir krizin kapıda olabileceğini belirten Aktaş, bu kadar büyük bir paranın KKM uygulamasına son verilmesi halinde yeniden dolar tevdiat hesaplarına gidebileceğini belirterek, böyle bir durum yaşanması halinde Türkiye tarihinin en büyük kur krizlerinden birinin gerçekleşebileceği iddia edildi.
Ekonomistler, Türkiye ekonomisi için "Aşağı tükürsem sakal, yukarı tükürsem bıyık" halini alan KKM'nin tasfiyesinde izlenebilecek en mantıklı yolun, KKM'ye yeni girişlerin kapatılmasından geçtiğini belirtti.
