YENİ HÜKÜMET SİSTEMİ ÇÖZÜM YERİNE YIKIM GETİRDİ! RAKAMLARLA 4 YILLIK DEĞİŞİM
İlk olarak Devlet Bahçeli''nin ortaya attığı ve daha sonrasında ise Erdoğan tarafından sahiplenilen ''Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'' 2017 yılında yapılan referandum sonrasında tartışmalı bir şekilde kabul edildi. Aradan geçen 4 yıllık süre zarfında sistemde pek çok açık tespit edilirken, yeni hükümet sisteminin Türkiye''nin ekonomisi ve uluslararası bağlamdaki konumuna büyük zarar verdiği görüldü.
Medyascope''dan Özgecan Özgenç''in haberine göre, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, 16 Nisan 2017 referandumuyla kabul edildi ve 24 Haziran 2018’deki genel seçimlerin ardından uygulanmaya başlandı. Cumhurbaşkanlığı kabinesinin göreve başladığı 9 Temmuz tarihi de yeni sistemin miladı oldu. Cumhurbaşkanlığı makamına, bu kez AKP Genel Başkanı olarak gelen Recep Tayyip Erdoğan’ın yasama ve yürütme organlarının işlevlerini üstlenmesiyle, çıkan yasaların azaldığı, kararnamelerin sayısının katlandığı dört yıl geçti. Muhalefetin “tek adam rejimi” olarak eleştirdiği, iktidar partisi ve destekçilerinin ise “bürokratik engelleri aşacak, hızlı işleyecek” diyerek olumladığı cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile geçen dört yılda ekonomik tablo gitgide kötüleşti.
TÜRK LİRASI 4 YIL İÇERİSİNDE MUM GİBİ ERİDİ
Casuslukla suçlanarak tutuklanan Rahip Brunson’ın, ABD ile Türkiye arasındaki diplomatik gerilimi tırmandırdığı dönemde uygulanmaya başlayan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi boyunca, TL’nin değer kaybı hız kazandı. 9 Temmuz 2018’de 4,53 TL olan dolar kuru, bugün (13 Temmuz) 17,43 TL’ye kadar yükseldi ve TL yüzde 74 değer kaybetti. Buna göre dört yıl önce 1 TL ile 0,22 dolar alınabilirken, bugün 1 TL ile 0,057 dolar alınabiliyor.
Brunson krizinin başlamasıyla döviz kurlarının artışına karşı, 19 ay boyunca yüzde 8’de sabit tutulan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) politika faizinde, Haziran 2018’de 975 baz puan artış yapılmış ve Eylül 2018’de 625 baz puanlık artışla faiz yüzde 24’e çıkarılmıştı. Geçen dört senede politika faizi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın nasa dayanarak indirilmesinde ısrarcı olmasıyla yüzde 14’ kadar çekildi ve TCMB’nin her faiz indirimi TL’nin değer kaybını ateşledi.
DÖRT YILLIK ENFLASYON YÜZDE 200''E YAKLAŞTI
TÜİK verilerine göre, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi uygulanmaya başlamadan hemen önce, Haziran 2018’de yıllık enflasyon yüzde 15,39 iken, Haziran 2022’de yüzde 78,62 oldu. TÜİK’e göre dört yıllık enflasyon yüzde 173,58 ve buna göre, dört yıl önce 100 TL tutarındaki mal sepetinin bugünkü bedeli 273,6 TL.
Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre Haziran 2022’de gerçekleşen yıllık enflasyon yüzde 175,6 iken, İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) açıkladığı rakam yüzde 94,2 oldu. TÜİK’in dört yıllık enflasyonu, ENAG’a göre bir yılda gerçekleşti.
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile arasındaki fark açılan ve bu nedenle TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranlarını daha da şüpheli hale getiren yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) dört yılda yüzde 352,74 oranında arttı. Yİ-ÜFE, Haziran 2018’de yıllık yüzde 23,71 olurken, Haziran 2022’de yıllık yüzde 138,31’e ulaştı.
İŞSİZ SAYISI ARTTI, İŞSİZ ORANI DEĞİŞMEDİ!
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin uygulamaya konduğu Temmuz 2018’de, TÜİK’e göre işsiz sayısı 3 milyon 443 bin kişi ve işsizlik oranı yüzde 11’di. Bugün açıklanan Mayıs 2022 verilerine göre işsiz sayısı 3 milyon 785 bin kişi iken, işsizlik oranı yüzde 10,9 oldu. TÜİK’e göre işsiz sayısı son bir yılda 509 bin kişi azalırken, Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) göre 644 bin kişi arttı.
Dört yıl içinde, işsizliğin yüzde 15’in üzerine çıkarak, en yüksek oranı gördüğü Ocak 2019’da işsiz sayısı 4 milyon 748 bin kişiydi. İkinci zirve ise Temmuz 2020’de koronavirüs salgınının etkisinin yüksek olduğu dönemde, yüzde 14,6 işsizlik ve 4 milyon 588 bin işsiz ile görüldü.
