Murat Bardakçı’nın son çıkan “Bir Devlet Operasyonu: 19 Mayıs” adlı kitabında ortaya attığı, Atatürk’ün Samsun’a kendi iradesiyle değil “devlet kararıyla” gittiği ve milli mücadelenin “devlet operasyonu” olduğu savına tarihçilerden itiraz geldi.
Cumhuriyet gazetesine konuşan Prof. Dr. Hakkı Uyar, tarihçi yazar Sinan Meydan ve tarihçi yazar Ümit Doğan, kitapta Vahdettin’i “aklama projesinin gerçekleştirildiğini” belirterek, “Ortada bir devlet projesi yok ama devlete ihanet var. Yeni Türkiye’ye yeni tarih yazarken Vahdettinde aklanmaya çalışılıyor. Hainleri kahraman yapıyorlar” görüşünü dile getirdi.
Tarihçi-yazar Sinan Meydan: Atatürk’ü Anadolu’ya devletin (Osmanlı Hükümeti) gönderdiği doğru. Bu yeni bir tez de değil. Atatürk’ün kendisi Nutuk da zaten bunu ifade ediyor. Burada sorulması gereken soru şudur: ‘O zamanki Damat Ferit Hükümeti Mustafa Kemal Paşa’yı niye Samsun’a gönderdi?” Bu soruya cevap verdiğinizde her şey ortaya çıkar. İngilizlerin isteğiyle Anadolu’da çıkan karışıklıkları önlemek için gönderilmiştir Mustafa Kemal Paşa. Anadolu’nun değişik yerlerinde özellikle Doğu Anadolu’da başlayan ayaklanmalardan, küçük siyasal oluşumlardan İngilizler rahatsızdı. Vahdettin’e ve Sadrazam Damat Paşa’ya diyorlar ki: “Anadolu’daki bu karışıklıkları bir an önce önlemelisiniz, aksi halde Mondros’un 7. maddesine dayanarak işgalleri genişletiriz.” Mustafa Kemal’in Anadolu’ya gönderilme süreci böyle başlıyor. Mustafa Kemal’i Anadolu’ya gönderenlerin amacı, İngilizlerin isteği doğrultusunda Anadolu’da başlayan Türk direnişini önlemek, Türklerin elindeki silahları toplamak, dağıtılmamış orduları dağıtmak. Mustafa Kemal’e verilen görev belgesinde de bunlar yazılı. Devlet, Mustafa Kemal’i ‘Git Milli Mücadeleyi başlat’ diye göndermedi Anadolu’ya, tam tersi başlamakta olan milli direnişi önlemesi için gönderdi. Nitekim Mustafa Kemal Anadolu’ya geçip kendisine verilen görevin tam tersini yaparak, direniş başlatınca; 8 Haziran’da geri çağrıldı. Saray, verilen görevin dışına çıktı diye Mustafa Kemal’i idama mahkûm etti. Dolayısıyla Mustafa Kemal saraya karşı da bir savaş verdi o dönemde. Saray, başından itibaren Milli Mücadele’yi yok etmek için elinden geleni yaptı. Anadolu’da 20’den fazla isyan çıkardılar. Anzavur Ayaklanması’nı padişah tertipledi. Gerçek budur. Bu gerçeğin ötesinde tezler ileri sürmenin tarihsel gerçeklerle uzaktan yakından ilişkisi yoktur. Burada bir algı yönetimi yapılıyor. İhanet fetvaları, padişahın imzaladığı idam fetvası, saray operasyonu bunlardır. Vahdettin’in ihaneti Meclis tarafından onaylanmıştır, biz sonradan uydurmadık. Şimdi “Yeni Türkiye”ye yeni tarih yazarken Vahdettin’de aklanmaya çalışılıyor ama padişah aklanmaz. İngiliz arşivleri, bizim arşivlerimiz Vahdettin’in ihanet belgeleriyle doludur. Aklayamazsınız Kara Sultan’ı. Ama Yeni Türkiye dedikleri yapıya yeni bir tarih uydururken hainleri kahraman yapıyorlar. Bir taraftan Mustafa Kemal’in etkisini azaltmaya çalışırken, öbür taraftan Milli Mücadele’nin hainlerini kahraman yapmaya çalışıyorlar. Resim budur. Bunu iktidarın yapması anlaşılabilir fakat tarihçilerin bu yönde daha dikkatli olması gerekir.
‘KURTLAR VADİSİ TARİHÇİLİĞİ'
Tarihçi-yazar Ümit Doğan: Son zamanlarda Milli Mücadele’nin kazanılmasında Atatürk ikinci plana itilmeye çalışılıyor. “Atatürk olmasa da kazanırdık” veya “Milli Mücadele zaten yapılacaktı” gibi algılar yaratılıyor. Bunun için ortaya farklı bir fikir atılması, Atatürk yerine bir figür bulunması gerekiyordu, buldukları figür de Vahdettin oluyor. Türk Tarih Kurumu’nun birkaç yıl önce Milli Mücadeleyi Vahdettin’in başlattığı yönündeki video, lise ders kitaplarında Milli Mücadeleyi Vahdettin’in başlattığını düşündüren bilgiler, Bardakçı’nın son kitabı vb. Şunu belirtmek gerekir ki; aklı başında her tarihçi Vahdettin’in Milli Mücadele’de zerre kadar payı olmadığını bilir. Üzücü olan tarihçilerin bu konuda açıklama yapmayıp susuyor olmaları. Bardakçı’nın kitabının adı ile içeriği birbirini tutmuyor. Vahdettin bizzat kendisi söylüyor, Mekke beyannamesinde, “Mustafa Kemal’i gönderen hükümetti, ben meşrûtiyet gereği onay verdim” diyor. Hükümetin ise neden gönderdiği belli. Bunu bir gizli görev havasına sokmak, belgelerle desteklemeksizin “devlet operasyonudur” demek ancak hayalperestlik olur. Kurtlar vadisi tarihçiliği olur. Bennett ve Atatürk’e vize verme konusunda da, Bennett Milli Mücadele başladıktan sonra defalarca Atatürk’e suikast tertipledi. Bunun arşiv belgelerini Atatürk’ü öldürme planları kitabımda yayımladım. Dolayısıyla Bennett, üzerinden atılan iftiraların tamamı bu belgelerin yayımlamasıyla çürüdü.
‘VAHDETTİN'İN BÖYLE BİR İDDİASI YOK'
Prof. Dr. Hakkı Uyar: Murat Bardakçı gibi Osmanı hanedanı ile ilgili olanlar, “hanedandan hain çıkmaz” mantığı yürütüyorlar. Osmanlı hanedanına toz kondurmama adına yapılan bir eylem. Ama şunu ıskalıyor ki 600 yıllık bir hanedan, bunun içerisinde iyisi de, kötüsü de olabilir. Vahdettin de ihanet çizgisine kaymış osmanlı padişahlarından bir tanesi. Iskaladıkları bir şey daha var: Bu dönemde İttihat ve Terakki ile Hürriyet ve İtilaf partisi var. İttihatçılar Milli Mücadeleyi desteklerken, Hürriyetçiler karşı duruyor. İngilizlerle, İtilaf Devletleri ile işbirliği yapıp ihanet çizgisine kadar kayıyorlar. Dolayısıyla böyle bir tablo varken hatta döneme dair pek çok anı varken, örneğin; dönemin telgraf ve posta nazırlığını da yapmış olan Hürriyetçilerin yazarlarından Refik Halit Karay anılarında “Ya, biz hata ettik Milli Mücadele’yi desteklemeyerek, Mustafa Kemal’i İttihatçı olarak gördük. Yanlış yorumlamışız. Milli Mücadeleyi analiz edememişiz. Biz hata ettik” diyebiliyorlar. Vahdettin, 1922’de Anadolu’yu terk etmek zorunda kaldığında “Ben Milli Mücadele’yi destekledim, Milli Mücadele’nin yanında yer aldım. Mustafa Kemal’i Anadolu’ya gönderdim” diye bir iddiası da olmadı. Dolayısıyla ortada bir devlet projesi yok ama devlete ihanet var. Bardakçı’nın yaptığı örtülü olarak Vahdettin’i aklama projesidir.
