Sunday Times gazetesinde yayımlanan "Atatürk'ün Muvaffakiyetinin Sırrı" başlıklı makalede, Mustafa Kemal’e fikri düşüncelerinin arka planı sorulur.
Gazi Paşa, "Etimin ve sinirlerimin babası Ali Rıza Efendidir. Hislerimin babası Namık Kemal, fikirlerimin babası Ziya Gökalp'tır" cevabını verir.
Heyd'e göre, Gökalp modern Türk Devleti'nin nazari temellerini atmış, G. Jaschke'ye göre de Atatürk reformlarının yolunu açan o olmuştur.
Gökalp’ın "Türkçülüğün Esasları" kitabı Türkiye Cumhuriyeti'nin temelinde olan kitaptır.
Atatürk döneminin uygulama ve izlenen politikaları incelendiğinde bu görülecektir.
Modern Türk milliyetçiliğinin temellerini atan ve inkılapçı görüşlere sahip olan Ziya Gökalp'ın Mustafa Kemal Atatürk ile Türk toplumuna yönelik ortak düşüncesi, toplumun Batılılaşması, çağdaşlaşması yönündedir. İkisi de Batı Avrupa toplumlarında oluşan hukuk, siyaset, eğitim, teknik gibi kurumların alınarak, o toplumlardakine benzer bir toplum yaşantısının oluşturulmasını, o toplumlara bu yolla yetişilebileceğini savunmuştu...
Peki Ziya Gökalp nasıl bir insandı?
Millî Düşünce Merkezi'nden Mahmut Esad Kıraç, Gökalp'ın vefatının 97. yılında, "Ziya Gökalp nasıl bir insandı?" başlığıyla kaleme aldığı yazısında çarpıcı anekdotlar aktardı…
En etkilendiğim bölüm olan Yusuf Ziya Ortaç'ın tanıdığı Gökalp'ı aktarmak, bu sorunun sanırım en yerinde cevabı olur…
Yusuf Ziya Ortaç anlatıyor;
O, arkasında ince çizgili bir entari, çıplak ayaklarında mercan terlikler, gelir, saatlerce, Türk mitolojisini anlatır, yarınki Türk operasını hayal eder, bize yepyeni, bambaşka ufuklar açardı.
Bu şatafatsız adam, Osmanlı İmparatorluğunu avucunda tutan adamdı.
Bu fakir ev de onun eviydi. Hem de kira evi! Ziya Gökalp parayı tanımadan yaşadı, tanımadan öldü.
Evinin kışlık odununu bile arkadaşları alırdılar.
O, yalnız hayallerinin içinde bahtiyardı:
Minarelerinde Türkçe ezan okunan camiler, dükkânlarında Türk malları satılan çarşılar, erkekle eşit Türk kadını ve çağdaş Müslüman Türk milleti!
