Bonsai, ağaçların özel tekniklerle saksılarda budanarak, bodurlaştırılarak ve şekil verilerek yetiştirilmesi sanatını ifade eder. Bu sanat, ölçü küçültme tekniğiyle belirli bir ağaç türünün minyatür boyuttaki görsel sunumunu ortaya çıkarır. Japonca kökenli "bon" (tepsi veya tabak) ve "sai" (bitki) kelimelerinden türetilen bonsai, saksıdaki ağaç veya bitki anlamına gelir. Japonya'ya 7-9. yüzyıllarda Çin'den gelmiş olan bonsai sanatı, binlerce yıllık geçmişi olan Çin Penjing sanatından etkilenmiştir. Penjing'den farklı olarak, bonsai bir saksıda tek bir ağaca odaklanır.
Bonsai, yaşayan ağaçlara saygı ve bu ağaçların yaşamasını konu alan bir sanattır. Minyatür olmalarına rağmen, özenle seçilen ağaç dalları, budanarak ve özenle yetiştirilerek normal büyüklükteki ağaçlardan hiçbir farkları olmayacak şekilde minyatür bir görünüm kazanır. Bonsailer, süpürge, şelale ve rüzgâra açık gibi çeşitli şekillerde tasarlanabilir. Japon kültüründeki doğa sevgisi, bonsailerin bahçeciliğe verilen önemin artmasına katkı sağlamıştır. Büyükşehirlerde insanların doğaya olan özlemlerini minyatür olarak tatmin etmelerine yardımcı olan bonsailer, bu kültürün önemli bir parçasını oluşturur.
Bonsai bakımında iklim adaptasyonu büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle, bonsailerin yetiştirilmesi özel bir ilgi ve dikkat gerektirir. Ağacın doğal özelliklerinden toprağın nemliliğine, seçilen saksının özelliklerinden ışık ve doğal koşullara kadar her detay titizlikle ele alınmalıdır. Bonsai genellikle dış mekân ağaçlarından yapılır, ancak ev bitkileri de bonsai olarak kullanılabilir. Ficus, açelya ve şefleradan bonsailere örnek olarak verilebilir. En küçük bonsailere "mame" (fasulye) denir ve en popüler olanlar genellikle 15 cm kadar boya sahiptir.
Bonsai yapmak isteyenlerin sıkça yaptığı hatalardan biri, bonsai adayı ağacı hemen dar ve sığ bir kaba alarak başlamaktır. Bu, istenilen sonuca ulaşamama ve hatta bitkinin ölümüne neden olabilir. Bonsai, istenilen forma ulaşana kadar geniş bir alanda veya büyük saksılarda serbest ve hızlı bir şekilde büyütülmelidir. Düzenli sulama ve gübreleme de önemlidir. Doğadan bir bonsai adayı bulmak, yıllar süren bir zaman tasarrufu sağlayabilir. Yamadori adı verilen doğadan derlenen bonsai malzemeleri, özgün özelliklere sahip bonsailerin yüksek fiyatlarla alıcı bulmasına katkı sağlar.
Bonsai ağaçları, genellikle iç mekan bitkilerine kıyasla daha hassas olabilir, ancak bonsai bakımında özel öneme sahip bazı temel kurallara dikkat etmek gerekmektedir. Bonsai yetiştirirken sulama, gübreleme ve doğru konum seçimi konularına özellikle odaklanmak, başarılı bir bonsai bakımının anahtarıdır. İlk aşamada, bonsai bitkisinin en uygun konumunu belirlemek, ağacın türünü ve iç veya dış mekân bitkisi olup olmadığını bilmeyi gerektirir:
Ardıç, çam ve ladin gibi yaygın bonsai türleri genellikle dış mekan bitkileridir ve büyük versiyonları gibi mevsimlere maruz bırakılmalıdır.
Açık bonsailer, yapraklarının mevsimlere göre değiştiği yaprak döken ağaçları içerir. Bu kategoriye akçaağaç, karaağaç, gingko ve benzeri türler dahildir.
Kapalı bonsailer ise genellikle subtropikal iklimde yaşayan ve yıl boyunca sabit sıcaklıklara ihtiyaç duyan türlerdir. Bu grup içinde yeşim bitkileri (Crassula ovata) ve ficus türleri bulunmaktadır.
