Seçimlerin ardından kendini hissettirmeye başlayan geçim sıkıntısı en çok da emekliyi vurdu. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası'nın ilk gündem maddesi enflasyonu tek haneye çekme yolu ile geçim sıkıntısını hafifletmek. Bakan Şimşek'in açıklamaları da ücret artışlarının alım gücüne doğrudan yansıması için öncelikle enflasyonun baskılanması yönünde.
Her ne kadar ek zam, seyyanen zam yapılsa da enflasyonun tek haneye indirilmediği sürece işe yaramayacağı ise seçimlerin ardından su yüzüne çıktı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın dosyasında kademeli zam formülü var.
A haberin aktardığına göre bütçe çalışmaları meyvelerini verdikçe bütün formüller Maliye Bakanlığı ile beraber masaya yatırılacak. Buna göre emeklilerin kök maaşlarına göre; Yüzde 45, yüzde 40, yüzde 35 ve 30 zam verilmesi gündemde olacak. Emekli maaşları hesaplanırken, önce kök maaşa zam oranı uygulanıyor ardından yüzde 4'lük bir ek ödeme ilave ediliyor.
Gündeme gelen formüllerden birisi seyyanen artış. Özellikle 7.500 TL'nin altında maaş alanlar başta olmak üzere belirlenecek bir miktar ile seyyanen artış yapılabilir. Memurlara geçtiğimiz ay 8 bin 77 lira seyyanen artış yapılmıştı. Merkez Bankası'nın yılsonu tahminine göre enflasyon yüzde 62 olursa Temmuz-Aralık döneminde enflasyon yüzde 35.25 olacak. Merkez Bankası'nın enflasyon tahminine göre emekliler yüzde 35.25'lik enflasyon farkı alacak.
Emekliye zamda prim-aylık dengesizliği giderilecek, 7500 lira olan en düşük emekli aylığı yükseltilecek. Cepte olan enflasyon zammıyla birlikte 2008 öncesi SSK emeklisinin aylığı 10 bin 301 liraya çıkacak. Emeklilere 1100 lira olan bayram ikramiyeleri de artacak. SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin taban maaşından itibaren aylıklarda kademeli artışla daha az maaş alan emekliye verilecek zam oranı daha yüksek olacak. Bir başka formül ise taban maaşın yeniden belirlenmesi. Nisan ayında yapıldığı gibi bir ara formül ile taban maaş yükseltilebilir. Bu durumda düşük maaş alanlar için yeni bir seyyanen artış gündeme gelmiş olur.
Emeklilere ilişkin iyileştirme yasal düzenleme ile hayata geçirilebilecek. Meclis de Ekim ayında açılıyor. Bu nedenle emeklilerin gelirini artıracak düzenleme en erken Ekim ayında Meclis'e taşınacak.
Kök maaşı 6 bin ile 6.750 TL arasında olanlar: 10 bin TL alacak
Kök maaş : 7 bin TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 10.150 TL
Kök maaş: 7.500 TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 10.875 TL
Kök maaş: 8 bin TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 11.600 TL
Kök maaş: 8.500 TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 12.325 TL
Kök maaş: 9 bin TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 13.050 TL
Kök maaş: 9.500 TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 13.775 TL
Kök maaş: 10 bin TL / Yüzde 45 zamlı maaş: 14.500 TL
Sabah'ta yer alan bilgilere göre de merak edilen soruların cevapları şöyle:
1-Emeklilere ilave zam kök aylık üzerinden mi yapılacak?
Emekliye zamda, "Prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi, seyyanen zam ve 7500 lira olan en düşük emekli aylığının yükseltilmesi" olmak üzere 3 önemli başlık bulunuyor. Emekli aylıklarına kademeli artışla prim günü ile aylık arasında kopan bağın kısmen telafi edilmesi hedefleniyor. Kademeli artışın kök aylık üzerinden yapılması bekleniyor.
Temmuz ayında refah payıyla birlikte emeklilerin zam oranı yüzde 25'e tamamlandı. En düşük emekli aylığı 7500 lirada kalırken, zamlar kök aylık üzerinden hesaplanınca yaklaşık 6 milyon emeklinin aylığına yansıyan artış 100-200 lira seviyelerinde kaldı. En düşük aylığın 7500 lira olmasının ardından ortaya çıkan prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi öncelikli başlıklar arasında yer alıyor.
2-Kademeli zamda refah payı da verilecek mi?
SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin taban maaşından itibaren aylıklarda kademeli artışla daha az maaş alan emekliye verilecek zam oranı daha yüksek olacak. Emekli zammı da 7 bin 500-10 bin, 10 bin-15 bin, 15 bin-20 bin ve 20 bin üzerine kademeli olarak belirlenecek.
Emekli ve memur maaşlarının baştan sona değişeceği maaş zammına refah payı ve seyyanen artışın söz konusu olması bekleniyor. Kademeli artışta 14 bin lira alan yüzde 45 zam formülüne göre temmuz ayı itibariyle 20 bin 300 lira emekli aylığı alacak.
3-Ekim ayında emekliye bir ara zam kararı çıkarsa ne zaman yürürlüğe girecek?
Bu yılın ikinci yarısında SSK ve BAĞ-KUR emeklilerine 5.23 puan, memur emeklilerine de 7.45 puan refah payı olmak üzere toplamda yüzde 25 zam yapıldı. Temmuz ayında yapılan zam emeklilerin kök aylıklarına uygulandı.
Mevcut takvime göre Ocak ayında SSK, Bağ-Kur emeklileri bu yılın ikinci yarısında gerçekleşen enflasyon oranında zam, memur emeklileri de toplu sözleşme artışı, enflasyon farkı alacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Macaristan dönüşü "ara zamma" ilişkin mesajı emeklilere Ocak ayında yapılacak zam öncesi bir iyileştirme yapılacağı şeklinde yorumlanıyor.
4-Emeklilerin 2024 yılı için geçerli zammı ne zaman netleşecek?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın emeklilere yönelik zam formülleri önce Cumhurbaşkanı Erdoğan'a sonra da Meclis'e sunulacak. Yapılacak yasal düzenlemede refah payı ya da seyyanen zam şeklinde bir düzenleme bekleniyor. Emekliler yeni yılda enflasyon zammıyla gelen artış oranını ise 3 Ocak'ta öğrenecek.
SSK, Bağ-Kur emeklileri bu yılın ikinci yarısında gerçekleşen enflasyon oranında (yapılacak düzenlemeyle refah payı ya da seyyanen artış da olacak) , memur emeklileri de toplu sözleşme artışı ve enflasyon farkı alacak.
5-Bugün itibariyle 7500 lira olan en düşük emekli aylığı da yeni yılda artacak mı?
2019'da 1000 lira olan en düşük emekli aylığı 2020'de 1500, 2022 Ocak ayında 2500, Temmuz ayında 3500, 2023 Ocak ayında 5500, Mart ayında 7500 liraya çıkarıldı. En düşük emekli aylığının her yıl olduğu gibi yeni yılda da artırılması bekleniyor.
Merkez Bankası'nın yüzde 35.25 olan enflasyon tahminine göre artırılması durumunda en düşük emekli aylığı 10 bin lirayı geçecek. Kurban ve Ramazan Bayramı olmak üzere yılda iki defa verilen toplamda 2200 lira olan bayram ikramiyelerinin de yükselmesi bekleniyor.
6-Bağ-Kur'luların bugün 9000 gün olan prim gün sayısı ne zaman düşürülecek?
Küçük esnaf, tüccarın emekliliği için gerekli prim gün sayısının SGK'lı çalışanlarla eşitlenmesi durumunda hükümetin sözü bulunuyor.Yapılacak düzenlemeyle 10 ve altında personel çalıştıran işletmelerde Bağ-Kur'lular 9 bin gün yerine 7 bin 200 güne düşürülecek.
Böylece 1800 gün daha az primle 5 yıl erken emekli olmak mümkün olacak. Bu düzenlemenin de yeni yasama döneminde Meclis'ten geçmesi bekleniyor.
7-Destek primi ödeyerek çalışanlar yeniden emekli aylıklarına dönebilir mi?
Evet dönebilirler. Ancak, destek primi kesintisine tabi hizmetleri yaşlılık aylığı hesabında dikkate alınmaz. Sigortalıların terk işlemi yapılmadığı sürece aylıklarından prim kesintisi yapılmaya devam edilecek. Yaşlılık ve malullük aylıklarından süresinde kesilmeyen sosyal güvenlik destek primi borçları için gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanır
8-Memur zammı ile sosyal haklarındaki iyileşmeler ne zaman yürürlüğe girecek?
Kamu Görevlileri Hakem Kurulu'nun 2024-2025'teki memur maaşları ile memur emeklisi aylıklarına zammı da içeren toplu sözleşmeye ilişkin kararı dün itibariyle yürürlüğe girdi.
Kurul kararına göre memur maaşları ile memur emeklisinin aylıklarına 2024'ün ilk 6 ayında yüzde 15, ikinci 6 ayında yüzde 10 zam alacak. Hem zam hem de sosyal haklardaki iyileşmeler 1 Ocak 2024 tarihi itibariyle geçerli olacak. (kamuson)
