Covid-19 salgınında birçok işyeri uzaktan çalışma modeline geçmişti. Ülkemizde de çalışma hayatımıza giren uzaktan çalışma modeliyle ilgili bazı konular netlik kazanmamıştı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlanan "Uzaktan Çalışma Yönetmeliği" Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelikle uzaktan çalışmanın usul ve esaslarının belirlenmesinin yanında uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler de belirlendi.

Sözleşme Yapılacak

Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılacak. Sözleşmede ise; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin hükümler tespit edilecek.

İş Araçları Yazılı Olarak İşçiye Teslim Edilecek

İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmaz.

Uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler

Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca ise; ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecektir.

Malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı

Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilecektir. İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmayacaktır.

Çalışma süresinin belirlenmesi

Uzaktan çalışma yapan işçilerin en büyük problemi, çalışma saatlerinin belirsiz olması sebebiyle özel hayat ve iş hayatı kavramının birbiri içerisine geçmesidir. İşveren açısından ise işçinin çalışmasının kontrolünün zorlaşmasıdır. Çalışma süresinin belirsizliği ve yoğunluğu bu süreçte zorlaşsa da yapılan düzenleme ile her iki tarafın da hakları güvence altına alınmıştır. Söz konusu husus, Yönetmelik'te "Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılır." şeklinde yer bulmuş olup, tam zamanlı çalışmada olduğu gibi belirlenmiştir. Tarafımızca işverenler açısından risk unsuru olarak görülen husus ise yapılan çalışmanın ispatı açısından herhangi bir düzenlemenin yer almamış olmasıdır.

İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınması

İşveren açısından uzaktan çalışmanın en riskli yanı iş sağlığı ve güvenliği konusudur. Uzaktan çalışan çalışanın kontrolünün çok zor olması dolayısıyla yasal bildirim süreleri ile ilgili sorunlar yaşanması muhtemeldir. Yönetmelik'te bu konu "uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür."  şeklinde açıklanmıştır. İş güvenliği konusuna özen gösterilmeli ve uzaktan çalışmaya geçecek olan işyerlerinin ayrıca uzaktan çalışmada olabilecek risklere karşı çalışanı bilgilendirmesi ve gerekli tedbirleri alması gerekmektedir.