Tutarlı davranışlar eğitim sisteminin temelidir. Tutarlı davranmak demek sağlıklı ve doğru şekilde davranmaktadır. Bu konuda birkaç örnekle anlatmak bize konuyu daha iyi açıklayacaktır. Bazen annenin söylediklerine, yaptıklarına veya verdiği karar ve kurallarına karşı baba farklı davranmaktadır. Burada babanın anneden farklı davranması, annenin kurallarını bozması anlamında kullanılmaktadır. Bir örnek verecek olursak, anne çocuğa bugün hava serin, bahçeye çıkmak yok dediyse; baba sen annenin söylediklerine kulak asma çık, derse iki hatalı davranışı sergilemiş olur. Bir çocuğun anneye karşı tutumunu olumsuz etkilemektedir.
Baba bu davranışlarıyla hem annenin otoritesini sarsmakta, hem de çocuğu ikilem içine düşürmektedir. Yani çocuğa karşı baba dengesiz bir davranış sergilemektedir. Bu durum karşısında çocuk bocalamaktadır. Bazı durumlarda ise iyiyi, doğruyu, olması gerekeni, sağlıklıyı öğrenirken zorlanmaktadır. Sonuç olarak anne ile baba tutarlı ve uyumlu davranışlar sergileyebilirse çocuklar sosyal uyumlarında, insan ilişkilerinde, psikolojik ve kişilik gelişimlerinde daha başarılı ve sağlıklı olmaktadır. Tutarlılık pek çok yer, alan ve durumda geçerlidir.
TUTARLI DAVRANIŞIN ÖNEMİ
Anne ve babanın aynı yöndeki kararlara eğitim kurallarını uygulamaları: Tabi ki fikir ayrılıkları olabilecektir. Bu gibi durumlarda çocuğun ruhsal sağlığı bakımından, anne ile baba tartışmayı iki yetişkin kişi olarak kendi aralarında yapıp çocuğa tek bir ses veya tutum uygulayabilmelidir. Dayanamamak, üzülmek, aşırı hoşgörülü olmak, kıyamamak, çocuğa iyilik değil kötülük yapmak anlamına gelmektedir. Bu tür davranışlar gelecekte tutarsız bir yetişkin yetiştirmek; çocuğun geleceğini yıkmak anlamını taşımaktadır. Fakat her insan arada sırada tutarsız davranışlar sergileyebilir. Bu ender durumlar için üzülmeyin. Bu tür ender durumlar çocuğu etkilemeyecektir. Her insan doğal olarak sinirli, yorgun, üzüntülü olabilir. Çocuklar bu gibi durumları rahatlıkla anlayabilmektedir. Ama tutarsız davranışlar sıklaşırsa çocuk da bu durumdan olumsuz etkilenecektir.
Birincil olarak tutarlı davranıştan kast ettiğimiz, anne ile babanın aynı davranışı sergilemesidir. Çocuk eğitiminde ve ruh sağlığı yerinde çocuk yetiştirmede bu konunun önemi büyüktür. Bu konuda zaman zaman zorlanmalar yaşanabilir. Anne ile baba arasında bazı sürtüşmeler, anlaşmazlıklar, geçimsizlik yaşanırken, boşanma kararının verildiği durumlarda, babanın veya annenin, işi dolayısıyla uzun seyahatlere çıkmak zorunda kaldığında zorlanmalar yaşanabilir. Bazen de çalışan anneler, "ben çocuğuma yeterli zamanı ayıramıyorum" diye suçlandıklarında çocuklarına tutarlı davranmakta zorlanabilirler. Bir başka zorlanma durumu ise; anneanne, babaanne gibi büyüklerle birlikte oturulan büyük ailelerde anne baba ile büyükler arasında tutarlı davranmak konusunda zorluklar çıkabilir. Çocuk anneanne gibi bir büyüğe bazen sürekli, bazen de bakım için bırakıldığında yine tutarlı davranma konusunda zorlanmalar yaşanabilir. Tüm bu konuların hepsi için geçerli olan, böyle durumlarda bir psikologa danışmanın size pek çok şey kazandırabileceğini bilmenizdir. Hatta çocuğu psikologa götürmenize bile gerek kalmayabilir.
Bir başka tutarlı davranış örneği ise, anne ya da babanın, "evet" dedikleri bir şeye kısa bir süre sonra "hayır" dememeleridir. Örneğin, annenin "okula giden çocuklar 21:30'da yatar, sen de 21:30'da yatacaksın" dedikten sonra çocuğu bir gün 10'da, bir başka gün 11'de yatırması, tutarsız bir davranıştır. Bazen de anne bir misafir geldiğinde veya kıramayacağı bir büyük eve yatılı misafir olarak geldiğinde daha önce kendisinin koymuş olduğu kuralları değiştirir. Burada da bir tutarsızlık vardır. Böyle durumlarda anne ve baba çocukları için kendi koydukları kuralları kendileri için değiştirebilirler. Bu onların doğal hakkıdır. Sadece bunu çocuğa açıklamalıdırlar. Niye böyle bir değişikliğe gittiklerini özellikle belirtmelidirler. Örneğin çocuk çok güzel davranışlar sergilediğinde 5 dk geç yatabileceği gibi 11 yaşındaki bir çocuğun 12 yaşına geldiğinde düzenli olarak yatma saati olan 21:30 yerine saat 22:00'de yatabileceğini söylemek anne babanın doğal olarak yapabileceği bir kural değişikliği durumudur. Bunu çocuğa bir müjde biçiminde anlatmaları, niye bu saatin değiştiğini açıklamaları çocuk açısından önemlidir ve aynı zamandan ona gösterilen bir saygıyı ve değeri ifade eder, Ayrıca, annenin söylediği ile yaptığı da birbirine uymamaktadır. Bu durum çocuk için hem zararlı hem de tehlikelidir. Biz psikologlar, böyle durumlar için aileyi suçlamayız. Her aile elbette ki çocuğu için en güzelini istemektedir. Anne-babalar da zaman zaman sorunlar yaşayabilirler. Bunlar çok normaldir. Ama bu tür zorluklarda, uzman kişiden yardım almamak, zorluğu artırmak anlamına gelebilmektedir.
