Sizlere daha önceden nesli tükenmekte olan susamuruyla ilgili bilgi vermiş, doğa harikası bu hayvanların, bizler yaşaması için gözlerinin içine bakarken, Batı dünyasının ne kadar vahşi davrandığını yazmıştım. Bir başka doğa harikası canlılar da semederlerdir. Ülkemizde de "benekli semender" veya "Türk semenderi" bulunur.
Osmaniye'nin Kadirli İlçesi'nde de nesli tükenmekte olan Türk semenderi görüntülenmiş. Merkeze bağlı Koçlu Köyü'nde yaşayan Mehmet Tokgöz, bahçesinde fark ettiği sarı-siyah renkli kertenkele benzeri canlının fotoğrafını çekmiş. Yaptığı araştırmayla hayvanın, nesli tükenme tehlikesi altında olan Türk semenderi olduğunu öğrenmiş.
Büyük heyecan duyduğunu söyleyen Tokgöz, "Bu özel bir durum. Bu hayvanın benim bahçemde olması beni mutlu etti. Ancak bu hayvanın burada olması bana bir sorumluluk yükledi. Ona zarar gelmemesi için ne yapmam gerekir onu araştırıyorum" demiş. Ne diyelim? Susamurları için "vur emri" veren İsviçre hükümetinin kulakları çınlasın.
Şimdi sizlerle semenderlerle ilgili bilgi paylaşmak istiyorum: Kuyruklu kurbağalar ya da semenderler, iki yaşamlıların yaklaşık 500 türünün ortak adıdır. Vücutları uzunlamasına bulunur. Aynı zamanda da uzun kuyrukludur. Nesli tükenmemiş olanları Urodela olarak gruplandırılırken bilinen tüm fosil kalıntıları ve nesli tükenmiş türleri ile beraber Caudata adı altında gruplandırılırlar.
Semender, pek bilinmeyen ama birçok türü olan bir canlıdır. Semendergiller familyasına giren uzun gövdeli, dört bacaklı ve kuyruklu amfibyumlara verilen genel adıdır. Mermer semender, taraklı semender gibi pek çok çeşidi vardır.
Triturus grubuna giren semendergiller, dünyanın kuzey yarım küresinde yaygın halde bulunurlar. Türlerinin sekiz kadarı Avrupa'da, yedisi de Amerika'da yaşar. Asya'daki türleri sayıca fazladır
Kuzeybatı Afrika, Güney-Orta Avrupa, Suriye ve Anadolu'da bolca bulunur.
Uzunluğu 20, bazen 30 santimi bulur. Deri düz ve siyah, ya iki uzunlamasına sıra biçiminde ya da düzensiz olan sarı tonlardaki lekelerle kaplıdır. Alt bölümü siyahımsı gridir ve kirli yeşilimsi sarı lekelerle kaplıdır. Küt vücudu, geniş başı, kısa kuyruğu, kulak bölgesinde çok büyük bir bezi ve sırtta bez ile siğil sıraları vardır.
Gölgeli ve nemli yerleri sever. Çoğunlukla gündüz güvenli bir bölgede uyur, gece de canlanır ve avlanır. Çiftleşme, ya ilkbaharda ya da yazın sığ sularda ya da nemli toprakta gerçekleşir. Dişi tohum torbasını bir sonraki ilkbahara kadar taşır, 20-40 kadar yavru yaklaşık 6-9 ay kurtçuk olarak kalır. Tehlikeye düştüğü anlarda yakıcı bir bez salgısı boşaltır.
Başlıca türleri ise; Alp semenderi, Kafkas semenderi, Luschan semenderi, benekli semender, su semenderi. Su semenderleri yumurtlayarak ürerler. Onların 20 kadar türleri vardır. İyi bilinenleri: Mermer semender, taraklı semender, safran semenderi, Toros semenderi, adi semender, dağ su semenderi gibi.
Alp semenderi, akciğersiz semender, Kafkas semenderi ve iki soluklugilleri kapsar. Bu hayvanlarda bir iç döllenme olur. Uzun, silindir biçimli biraz küt vücutları, 4 iyi gelişmiş bacakları ve yuvarlak kuyruğu, düz ve bez açısından zengin derileri vardır. Uzunlamasına sıralanmış damak dişleri ve kirpikli gözleri bulunur.
Benekli semender, Salamandridae familyasından, 14-19 cm boyunda, Türkiye'de endemik bir semender türüdür. Habitat kaybından dolayı soyu tehlikededir.
Kara semenderi ise, Salamandridae familyasından diğer bir semender türü. Batı Akdeniz'de güneybatı Türkiye ile Yunanistan'da görülüyor. Doğal yaşam alanları, ılıman ormanlar ve Akdeniz tipi çalılıklar. Küçük böceklerin ergin, larva ve nimfleri ile solucanlar ana besinlerini oluşturuyor. Boyu en fazla 15 santim olur.
Kafkas semenderi, Salamandridae familyasının başka bir semender türü. Gürcistan ve Türkiye'de görülüyor. Onları doğal yaşam alanlarını ise ılıman ormanlar ve nehirler oluşturuyor. Habitat kaybından dolayı tehlike altındalar.
Semenderlerle ilgili bilgilerin çoğunluğu Batı kaynaklı. Özellikle de canlıların sınıflandırılmasında kullanılan kural ve prensipleri ortaya koyan taksonominin babası İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus'un paylaştığı bilgiler. Ah keşke Türk köylüsü Mehmet Tokgöz ve İsveçli bilimadamı Carl Linnaeus'un gösterdikleri hassasiyeti, geçmişte İsviçre hükümeti de gösterseydi.
