Rafine şeker, aspartam, sukraloz, sakarin gibi yapay tatlandırıcılar diyette asla yer almamalıdır. Yapay tatlandırıcılar tıpkı şeker gibi bağımlılık yapabilen kimyasallardır. Yapay tatlandırıcıların zayıflamaya yardımcı olduğu düşünülür fakat en önemli yan etkileri artan karbonhidrat isteği ve ihtiyacıdır. Yapay tatlandırıcılardan uzak durmak kişinin kilo vermesine yardımcıdır. "Diyet", "light", "kalorisiz", "şekersiz" gibi adlarla pazarlanan gıda ürünlerinde rafine şeker yerine, en az rafine şeker kadar zararlı olan çeşitli tatlandırıcılar kullanılmaktadır. Aspartam, sakarin ve asesülfam Amerika'da en kötü on katkı maddesi içinde yer almıştır. Etiketlerinde aspartam, asesülfam K, sukraloz, stevya, sakarin bulunan sıvı ve katı gıdalardan uzak durulmalıdır. Amerika ve Avrupa ülkelerinde son 25 yılda beyin tümörü vakalarında ciddi bir artış saptanmıştır ve bunun yaygın olarak kullanılan aspartam bile ilişkili olduğu iddia edilmektedir. Doğal tatlandırıcı olan stevya da dahil olmak üzere yapay tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır. Yiyeceklerin tadı tatlandırıcı olmadan hissedilmeye çalışılmalıdır. Laktilol hariç doğal ve yapay tatlandırıcılar, barsak florası üzerine olumsuz etki yaparak flora üzerindeki dost bakterilerin oranını azaltırlar.
Stevya vücut için zararlı
Günümüzde Türkiye'de marketlerde bol miktarda yer alan stevya (stevia), Güney Amerika'da yetişen bir bitkiden elde edilen çok tatlı doğal bir tatlandırıcıdır. Stevya doğal bir bileşik olmasına rağmen sonuç olarak bir tatlandırıcıdır ve vücut için zararlıdır. Stevya Japonya, Kore, Çin, Güney Amerika ülkelerinde gerek tatlandırıcı, gerekse yiyecek ve içeceklerde katkı maddesi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Oldukça güvenli olduğu söylenen bu doğal tatlandırıcının fareler üzerinde yapılan araştırmalarda sperm sayısında azalma, dişi farelerde doğurganlıkta azalma yaptığı saptanmıştır. Bu sonuçlara rağmen stevya tatlandırıcı ve katkı maddesi olarak tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaya devam etmektedir. Fareler üzerindeki çalışmaların sonuçları ne olursa olsun stevya sonuçta tüm diğer tatlandırıcılar gibi beynin tokluk merkezini baskılar; insülin direncine neden olarak, obezite ve metabolik hastalıklara zemin hazırlar.
Asesülfam Potasyum
Asesülfam potasyum, şekerden yüzlerce kat daha tatlı, ısıtıldığında tat verici özelliğini kaybetmeyen yapay bir tatlandırıcıdır. Özellikle kolalı içeceklerde tek başına veya aspartam ile birlikte tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Asesülfam ve aspartam birbirlerinin tatlandırıcı özelliklerini arttırır.
Aspartam
Aspartam en fazla kullanılan yapay tatlandırıcıdır. Bir gram aspartam 4 kalori enerji sağlar ve şekerden 200 kat daha tatlıdır. Tatlandırıcı özelliği için çok az miktarlar yeterli olduğundan kalorisiz olduğu kabul edilmektedir. Aspartam belli bir sıcaklığın üzerinde formaldehite dönüşür, tatlandırıcı özelliği ortadan kalkar. Bu nedenle pişen yiyeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılamaz. Yaygın olarak kullanılan aspartam 31°C'de (vücut ısısı) fenilalanin, aspartik asit ve metanole ayrışır. Fenilalanin, aspartik asit ve metanol nörotoksiktir, beyin ve sinir hasarına yol açabilirler. Metanolden ortaya çıkan formaldehit ve formik asidin kanserojen etkiye sahip olduğu ve böbrek hasarına yol açabileceği düşünülmektedir. Fenilalanin, büyüme ve gelişme için gerekli bir aminoasit olmasına rağmen yüksek dozlarda beyne ve sinirlere toksik etki yapar ve bir eksitotoksin olarak değerlendirilir. Aspartam içinde bulunan aspartik asit ve fenilalanin aminoasitleri insülin salgılanmasını arttırır. Kalıtsal bir hastalık olan fenilketonüride fenilalanin metabolize edilemez, kanda beyin ve sinirler için toksik düzeylere ulaşabilir. Aspartam ayrıca asidik bir bileşiktir. Vücut sıvılarında asiditenin artması hücre hasarına ve osteoporoza yol açar. Aspartam baş ağrısı, alerjik reaksiyonlar, kaşıntı, depresyon gibi yan etkilere neden olabilmektedir.
