27 Mayıs askeri darbesiyle iktidardan düşürülen Demokrat Parti'nin 15 ileri geleni hakkında, sözde yargı organı Yassıada Mahkemesi'nde 60 yıl önce 15 Eylül 1961'de idam kararı verilmişti.

Daha sonra, aralarında Celal Bayar'ın da olduğu 12 hükümlünün cezaları hapse çevrildi, sadece eski Başbakan Adnan Menderes ile iki bakan arkadaşı Fatin Rüştü Zorlu ile Hasan Polatkan'ın darağacına gönderilmesine hükmolundu.

16 Eylül 1961'de Fatin Rüştü Zorlu ile Hasan Polatkan hakkındaki idam kararları İmralı Adası'nda infaz edildi.

Adnan Menderes'in infazı ise o gün yapılamadı.

Çünkü Menderes, geceleri uyuması için verilen uyku haplarını saklamış ve hepsini bir arada içerek hayatına kendi eliyle son vermek istemişti.

Darağacına götürmek için hücresine gelenler baygın halde buldular O'nu.

Hemen yoğun bir tedaviye alındı.

Sonuçta, "ölüme gidecek kadar iyileştiğine" kanaat getirdiler, doktorların "Sağlığı yerindedir, idamına mani hal yoktur" raporu üzerine de iki arkadaşından bir gün sonra, yani 17 Eylül 1961'de yine İmralı Adası'nda darağacında öldürdüler.

Son sözleri sorulduğunda şunları söylemişti:

"Hayata veda etmek üzere olduğum şu anda devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim.  Bu arada karımı ve çocuklarımı şefkatle anıyorum."

Menderes ve iki arkadaşının idamı, Cumhuriyet tarihimizin en trajik olaylarından biridir.

*

27 Mayıs darbesi ve ardından yaşanan idamların ülkemiz açısından önemli sonuçları oldu.

Bunları birkaç madde halinde şöyle özetlemek mümkün:

-Askerler, "Ülkenin gerçek sahibi biziz. Seçimle gelenler bizim kontrolümüzde hareket etmek zorundalar" diye özetlenebilecek bir anlayışa yöneldiler. Nitekim daha sonra 12 Mart, 12 Eylül, 28 Şubat, 15 Temmuz gibi askerlerin başrole soyunduğu başka talihsiz girişimlerle de karşılaştık.

-Batı dünyasına uyum sağlamak için çabalarken 27 Mayıs darbesi ve sonrasındaki idamlar, Türkiye'nin dünyadaki imajında büyük hasar oluşturdu. Askerlerin sık sık darbe yaptığı Ortadoğu ve Afrika ülkeleri gibi algılanmaya başlandık.

-27 Mayıs darbesinin ardında ABD vardı. Demokrat Parti iktidarının Sovyetler Birliği ile yakınlaşması ABD'de büyük rahatsızlık yaratmış ve Türk ordusu içindeki kimi unsurları kullanarak darbeyi gerçekleştirmişti. ABD'nin eli daha sonraki yıllarda da Türkiye'nin üzerinde dolaştı, başka darbe ve darbe girişimlerinde de etkin oldu.

-Ülkeyi 10 yıldır yöneten iktidar partisinin saf dışı bırakılması, liderinin ve iki bakanının asılması, diğer mensuplarının da siyaseten yasaklı duruma gelmesi birçok nitelikli insanın siyasete yönelme isteğini yok etti, bu da siyaset dünyamızda etkilerini bugüne kadar uzatan bir kuraklaşmaya yol açtı.

-Yabancı yatırımcı bir ülkeye giderken orada demokratik bir yönetim ve bağımsız bir yargı olmasını ister. 27 Mayıs darbesi ülkemize yabancı yatırımcı gelmesini engellediği gibi birçok demokratik ülkeyle eşit koşullarda ticari ilişkiler kurmamıza da set oluşturdu, yani ekonomimize de ağır darbe vurdu.