Irak diktatörü Saddam Hüseyin, ülkesinin kuzeyinde başlayan isyanı bastırmak için 1988''de kimyasal silah kullanmaktan kaçınmadı. Tarihe Halepçe katliamı diye geçen olayda binlerce kişi can verdi.
Azerbaycan''ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında aralarında çocuk ve kadınların da olduğu yüzlerce sivil 1992''de Ermeni güçlerince öldürüldü.
Ruanda''da iktidarı elinde tutanlar 1994''de giriştikleri etnik savaşta 800 bin kişiyi hayattan kopardı.
1992''de başlayıp 1995''e kadar süren Bosna savaşında Sırplar, binlerce Bosnalının canına kıydı. Özellikle Serebrinitsa''da yaşananlar tam bir vahşetti.
*
Yakın tarihlerde dünyanın çeşitli köşelerindeki bazı savaşları ve katliamları yazdım.
Bunların hiçbiri dünya kamuoyunda Rusya''nın Ukrayna''yı işgali kadar ses getirmedi, tepkiye yol açmadı, katliamı yapanlara karşı yaptırımları ardı ardına getirmedi.
Bunun nedeni iktidarların ve halkların günümüzde eskisine kıyasla daha duyarlı olması değil, olan-biteni tüm çıplaklığıyla görememesiydi.
Eskiden savaşlar, katliamlar insanlara yeterince duyurulamıyor, onların vicdanları harekete geçirilemiyor, iktidarlar tavır almaya zorlanamıyordu.
O yıllarda akıllı telefonlar yoktu, olayları izleyen birkaç gazeteci ve kameramanın izlenimleri de belli bir sınırı aşamıyordu.
Şimdi ise sivillerin ve işgale direnen askerlerin akıllı telefonlarıyla çektiği görüntüler anında dünyanın dört bir yanına ulaşıyor, akşamları televizyonlarda milyarlarca seyirciyle buluşuyor. Bunlara profesyonel kameramanların kayıtları eşlik ediyor.
Ve o görüntüleri izleyenlerin vicdanlarından yükselen isyan sesleri iktidarları zorunlu olarak harekete geçiriyor, saldırgan ülkeye yaptırımlar uygulamaya itiyor.
Putin, Rus ordusuna Ukrayna''yı işgal etmeleri emrini verirken akıllı telefonların karşısındaki en büyük direnişçi olacağını herhalde hesap etmemişti.
*
Sonuç olarak şu değerlendirme yapılabilir:
Rus lider, akıllı telefonlara yeniliyor.
Üstelik çekilen görüntüler sadece savaşın kaderini belirleyici rol oynamakla kalmıyor, haksız bir işgale girişen Rus lideri ve kurmay heyeti için suç dosyaları hazırlanmasını da sağlıyor.
Keşke 1940''larda akıllı telefonlar ile bunların çektiği görüntüleri milyarlara ulaştıran yaygın bir televizyon ağı olsaydı. O zaman Hitler belki de 50 milyon kişinin ölümüne neden olamadan durdurulacaktı.
Tabii, aynı şeyi, ABD''nin başta Vietnam olmak üzere girdiği çeşitli savaşlarla ilgili de söylemek mümkün.
+
SAVAŞ NE ZAMAN BİTECEK?
Ukrayna''daki savaşın ne zaman biteceğini bilemem ama bitince neler olacağını az çok tahmin edebiliyorum.
İki taraf da "zafer" kazandığını ilan edecek.
Rusya''da, dev bir stadyumda yapılacak görkemli askeri törende Putin, "Kırım artık Ukrayna toprağı değildir. Donbas bölgesinin de bağımsızlığını sağladık. Ordumuz neredeyse tüm dünyaya karşı yürüttüğü savaşı şanlı bir zaferle taçlandırmıştır. Giriştiğimiz var olma mücadelesinde hayatlarını kaybeden kahramanlarımızın anıları önünde saygıyla eğiliyorum" diyecek.
Aynı gün ve belki de aynı saatlerde Kiev''de de bir mezarlıkta düzenlenecek törende Zelenski, "Dünyanın en büyük ordularından biri karşısında sivil ve asker Ukraynalılar hayatları pahasına savaştılar ve sonunda ülkelerini işgalden kurtardılar. O kahramanları hiç unutmayacağız, aklımızdan ve yüreğimizden hiç çıkarmayacağız" diye konuşacak.
