İran’ın balistik füze ve teknoloji transferlerine yönelik Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının 18 Ekim’de sona ermesi beklenirken, İngiltere, Fransa ve Almanya, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi ve Komisyon Başkan Yardımcısı Josep Borrell’e gönderdikleri ortak mektupta, balistik füze yaptırımlarını sürdürmeye devam edeceklerini ifade etti.
Borrell yaptığı yazılı açıklamada, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan İran’ın nükleer anlaşmaya dair sorumlulukları hakkında endişeleri kaydeden bir mektup aldığını belirterek, “Bugün Fransa, Almanya ve İngiltere Dışişleri Bakanlarından Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nın (JCPOA) uygulanmasına ilişkin bir mektup aldım. İran'ın anlaşma kapsamındaki taahhütlerini yerine getirmediğine dair endişelerini kaydettiklerini ve 14 Ocak 2020 tarihli beyanımda da belirtildiği gibi bu konuyu JCPOA Anlaşmazlık Çözüm Mekanizması kapsamında Ortak Komisyona havale ettiklerini hatırlatıyorlar. Dışişleri Bakanları, İran'ın 2019'dan bu yana anlaşma şartlarına uymadığını belirtiyor ve bu durumun nükleer anlaşmanın Anlaşmazlık Çözüm Mekanizması aracılığıyla çözülmediğini düşünüyor. 18 Ekim 2023 itibariyle daha fazla yaptırımın kaldırılmasına ilişkin adımları atmama niyetlerini ifade ediyorlar’’ ifadelerini kullandı.
İran Nükleer anlaşmasında koordinatör rolü üstlenen AB adına mektubu anlaşmanın diğer taraflarına ulaştırdığını belirten Borrell, anlaşmaya dönülmesi için yoğun çaba harcamaya devam edeceğinin altını çizdi. Borrell, “Talep edildiği üzere mektubu diğer JCPOA’nın katılımcılarına, yani Çin, İran ve Rusya’ya dağıttım. Koordinatör olarak ileriye dönük süreçte tüm JCPOA katılımcılarına danışacağım. Tamamen kararlılığımı sürdürüyorum ve JCPOA'nın restorasyonu ve anlaşmanın tam olarak uygulanmasının yeniden başlatılması için çalışmak için hiçbir çabadan kaçınmayacağım’’ dedi.
BM YAPTIRIMLARI
BM yaptırımlarının sona ermesi halinde, İran'ın nükleer silah taşıma kapasitesine sahip olacak şekilde tasarlanmış balistik füze araştırma, geliştirme ve üretimi üzerindeki kısıtlamalar ve İran'ın 300 kilometre veya daha fazla menzile sahip füze ve insansız hava araçları da dahil olmak üzere füzeyle ilgili teknolojilerin ithalat ve ihracatı üzerindeki ambargo sona erecek.
NÜKLEER ANLAŞMAYA DÖNÜŞ MÜZAKERELERİ
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ile İran arasında 2015 yılında "Kapsamlı Ortak Eylem Planı” adı verilen ve İran nükleer faaliyetlerinin denetlenmesini içeren anlaşma imzalanmıştı. Eski ABD Başkanı Donald Trump 2018 yılında tek taraflı olarak anlaşmadan çekilmiş, İran yönetimi de nükleer faaliyetlerini anlaşma öncesine döndürmüştü. Bunun üzerine ABD yönetimi, İran'ı ağır ekonomik yaptırımlarla hedef almıştı. Nükleer anlaşmaya dönüş için Avusturya’nın başkenti Viyana’da Nisan 2021'de İran, Fransa, Rusya, Çin, İngiltere ve Almanya arasında müzakerelere başlanmıştı. ABD Başkanı Joe Biden'ın Kasım 2021'de göreve başlamasıyla ABD'nin de anlaşmaya dönmesi için görüşmeler yürütülüyordu. Avrupa Birliği (AB) ile İran arasında JCPOA’nın yeniden canlandırılması hakkındaki görüşmeler, geçtiğimiz sene ağustos ayında ABD heyeti doğrudan katılmasa da Avusturya'nın başkenti Viyana'da başlamıştı.
