Sevgili okuyucularım ihbar tazminatı ile kıdem tazminatı çok sıkça karıştırılmaktadır. İhbar tazminatı ile ilgili sizlerden tarafıma birçok sorular gelmektedir. Bugün sizlere ihbar tazminatı nedir, bildirim süreleri nelerdir ve kimler ihbar tazminatı alabilir bütün bunlardan bahsedeceğim.

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin 4857 sayılı iş kanununun 17. Maddesinde belirlenen sürelere uyulmaksızın sonlandırılması durumunda, sözleşmesi sonlandırılan tarafın ihbar sürelerine ait ücret miktarında karşı tarafa ödemekle yükümlü olduğu tazminattır. Gerek işçi gerekse işveren haklı feshin söz konusu olmadığı hallerde ihbar sürelerine uyulmaması nedeniyle tazminat yükümlülüğü altındadır.

4857 sayılı iş kanunun 17. Maddesini incelediğimizde belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekmektedir.

Hizmet süresi;

6 aydan az sürmüş işçi için; 2 Hafta (14 gün)

6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş ise; 4 hafta (28 gün)

1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş ise; 6 hafta (42 gün)

3 yıldan fazla sürmüş ise; 8 hafta (56 gün)'dür.

Bu bildirim süreleri asgari olup, tarafların anlaşması ve sözleşmede belirtilmesiyle artırılabilir. Ancak kesinlikle bu sürelerin altına inilemez ve bu şekilde herhangi bir iş sözleşmesi düzenlenemez. Düzenlenen sözleşmelerde iş kanununa aykırı olacağından geçerli olmayacaktır. Bu bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. Bu tazminata da ihbar tazminatı denir.

İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini feshedebilir. İhbar tazminatı ödemeleri brüt ücret üzerinden hesaplanır. İşçinin ücretine ilaveten sağlanmış bulunan para veya parayla ölçülmesi mümkün akdi ve toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan menfaatlerde göz önünde bulundurulur. Fazla mesai ücretleri ihbar tazminatına esas giydirilmiş brüt ücretin hesabında dikkate alınmaz.   Kıdem tazminatında olduğu gibi ihbar tazminatında tavan ücreti de yoktur. 

İhbar tazminatından %06,6 oranında damga vergisi ve işçinin gelir vergisi matrahlarına göre %15, %20, %27, %35 oranında gelir vergisi kesintisi yapılır. Bu kesintiler yapıldıktan sonra kalan net tutar işçiye ödenir. Ödemlerin ise banka maaş hesabına yapılması en doğru olanıdır.

İhbar tazminatında zaman aşımı süresi 5 yıldır. Bu sürenin aşılması durumunda işçi herhangi bir hak iddia edemez. İşçilerin zaman aşımı sürelerine dikkat etmeleri menfaatleri gereğince önemlidir.

Yukarıda bahsettiğim bildirim süreleri içerisinde işveren işçiye yeni bir iş bulabilmesi için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içerinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburidir. İş arama izninin süresi ise günde iki saatten az olamaz.  İşçi daha önceden işverene yazılı olarak bildirmek koşuluyla, iş arama izinlerinin toplu bir şekilde kullandırılmasını talep edebilir. İşveren iş arama iznini vermez veya eksik kullandırır ise o süreye ilişkin ücret işçiye iki katı olarak ödenir. Kısmı süreli çalışmalarda ise asgari iki saatlik iş arama izni geçerli değildir.

İşçinin bildirim süresi içerisinde rapor alması durumunda rapor tarihleri ihbar sürelerinden sayılmayarak, rapor süresi kadar ihbar süreside uzamaktadır. İhbar sürelerinin ulusal bayram ve genel tatil günlerine denk gelmesi durumunda çalışma süresince bu günlerde çalışmayan işçiler için iş arama izni hesaplaması yapılmamalıdır. Ancak haftalık tatil günlerinde ihbar süreleri işletilir.

Bildirim süresi içerisinde taraflardan birinin bildirim süresine dair ücreti ödemek suretiyle iş sözleşmesini derhal feshetmek istemesi durumunda geride bıraktığı süreyi toplam bildirim süresinden düşürerek kalan süre üzerinden hesaplanacak ücreti ödemek gibi bir hakkı bulunmamaktadır. Bu gibi durumlarda derhal fesih hakkını kullanmak isteyen taraf söz konusu bildirim süresinin tamamı üzerinden hesap edilecek ücreti ödemek zorundadır. Yani ihbar süreleri bütünlük arz eder ve bölünemez. Kısmi ödeme yapılamaz.

Muvazzaf askerlik nedeniyle askere giden işçi ve evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandıran kadın işçi ile bağlı bulunduğu kurumdan emekli olan veya kıdem tazminatı alabilir yazısı ile ayrılan işçi ihbar sürelerine tabi değildir ve dolaysıyla ihbar tazminatı hakları da yoktur.

İhbar tazminatı kamuoyunda sadece işverenin ödemek zorunda olduğu bir ücret olarak bilinmektedir. Aksine ihbar tazminatı hem işçiyi hem de işvereni bağlar. Gerektiğinde işçide işverenine ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilmektedir.