Halk dilinde çeyiz parası olarak da bilinen evlenme ödeneği, yetim aylığı almakta olan ve evlenmeleri nedeniyle gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarının evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde bir defaya mahsus olmak üzere kendilerine yapılan peşin ödemeye denilmektedir. Bu ödeneği almak için iki şart aranmaktadır. Bunlardan birincisi, ölüm gelir veya aylığı almak, ikincisi de bu gelir veya aylığı alırken evlenmiş olmaktır.

Evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir. Evlenme ödeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde yeniden hak sahibi olması halinde, iki yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmaz.

Veee... Evlendiği tarihten itibaren 5 yıl içerisinde bu ödeneğe başvurmayanlar, haklarını kesin olarak kaybederler.

EVLENEN KADIN ÇALIŞAN İÇİN KIDEM TAZMİNATI

Kadın işçi, evlilik nedeni ile işten ayrılması durumunda, çalışma süresine göre (en az bir yılın dolması şartıyla) evlendikten (yani resmî nikâhtan) sonra bir yıl içerisinde işverene yazılı olarak başvurur ve evlilik nedeniyle işten ayrılmak istediğini açıkça belirtirse kıdem tazminatı alarak iş akdini sonlandırabilir. Öte yandan kadının evlilik nedeniyle işten ayrılması başka bir yerde işe girerek çalışmasına da herhangi bir engel teşkil etmemektedir. (4857/14)

MALUL ÇOCUĞU BULUNAN KADIN SİGORTALIYA SAĞLANAN HAKLAR

Malul çocuğu bulunan sigortalı kadına 5510 sayılı yasa (Ekim/2008) ile daha erken yaşta emekli olma imkânı sağlanmaktadır.

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu olan sigortalı kadınların, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri (%25), prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmektedir. Eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de ayrıca indirilerek bu durumda olan kadın sigortalılara daha erken yaşta emekli olma imkânı sağlanmaktadır.

Birden fazla malul çocuk olması durumunda sadece tek bir çocuk için bu haktan yararlanılır.

DOĞUM BORÇLANMASI NEDİR?

Sigortalı olarak çalışan kadının doğumdan önce sigorta başlangıcı olmalıdır.

Doğum borçlanması en fazla üç çocuk için yapılabiliyor.

Her çocuk için en fazla iki yıl borçlanılabilir.

Doğumdan sonraki iki yıl içinde çalışılmamış olması gerekiyor. İki yıllık sürenin bir kısmında çalışılıp prim ödenmişse, kalan çalışılmayan süre için borçlanma yapılabilir.

Doğum borçlanmasında borçlanacak kişinin kendisi tarafından belirlenen sigorta primine esas taban ve tavan aylık sınırları kalmak koşulu ile aylık %32 oranında prim ödenir.

2020 yılı günlük: 31,39-tl………. asgari ücret: 2.943,00/32=941,76-aylık

2021 yılı günlük: 38,15-tl………. asgari ücret: 3.577,50/32=1.144,80-aylık

Emekli olabilmek için yaş ve sigortalılık süresini tamamlayıp prim ödeme gün sayısını tamamlamamış olanlara doğum borçlanması erken emekliliğin yolunu açar. (Yaş, süre, prim şartı.)

Ancak sigortalı olduktan sonraki süreler borçlanılabilir.

Sosyal Güvenlik sisteminde stajyerler, çıraklar, aday çıraklar ve mesleki eğitim gören meslek lisesi öğrencileriyle ilgili olarak kısa vadeli sigorta kolları uygulanmaktadır yani bu şekilde çalışan sigortalılar emekliliğe yarar gün kazanamıyorlar. Ancak ilk defa stajyer, çırak ve aday çırak olan kadınların daha sonra yaptıkları doğumları borçlanması halinde sigorta giriş tarihini öne çekerek erken emekli olmaları mümkündür ve doğum borçlanmasında ilk sigorta numarasını aldığınız tarih, yani staj tarihiniz de geçerli oluyor.

Doğum borçlanmasının ödenme süresi bir aydır.

DOĞUM İZNİ NEDİR?

Gebeliğin 32. haftasında yasal izin süresi başlamaktadır. 32. haftasında doktorundan 5 hafta daha çalışabileceğine dair 'çalışabilir raporu' alması durumunda gebeliğin 37. haftasına kadar çalışmaya devam edebilir. 37. hafta en son çalışmanın yapılabileceği haftadır, doktor onayı olsa dahi 37. haftadan sonra kadın işçinin doğum iznine ayrılması kanunen zorunludur.

Kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.

Kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir.

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra 6 aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

EMZİRME ÖDENEĞİ / SÜT PARASI NEDİR?

Doğum yapan sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması halinde sigortalı erkeğe her çocuk için yaşaması şartıyla emzirme ödeneği verilmektedir.

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için son bir yıl içerisinde 120 günlük sigortalılık süresi şartı vardır.

Şayet emzirme ödeneği, kişinin işten ayrıldığı döneme denk geliyorsa; çocuğun işten ayrılış tarihinden sonraki 300 gün içerisinde dünyaya gelmiş olması ve sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkeğe, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneği verilmektedir.

Emzirme ödeneği bir defaya mahsus olmak şartıyla verilir. 2021 yılı için ödenecek emzirme yardımı ödeneği tutarı 225,00 TL dir. Bu rakam her yıl değişir. (2020 yılı 202.00-TL)

BAĞKUR kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması, gerekmektedir.

Başvuru şartı yoktur. Otomatik olarak sistemden verilir.

ÇOCUK PARASI NEDİR?

Çocuk parasını çalışsın veya çalışmasın her anne alabilir. 15 Mayıs 2015 tarihi sonrasında gerçekleşen doğumlar için ödeniyor.

* Birinci çocuk için 300 lira,

* İkinci çocuk için 400 lira

* Üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 lira ödeme yapılmaktadır.

SÜT İZNİ NEDİR?

Kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

Pekala bu süre toplu olarak kullanılabilinir mi? 4857 Sayılı İş Kanunu işçi kendisi belirler diyor fakat Yargıtay güncel bir kararında "İşçi süt iznini toplamak suretiyle toplu kullanma talebinde bulunamaz" diyor. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 27.04.2017, 2017/4543 Esas, 2017/7375 Karar sayılı karar