Döviz kurları tarih yazıyor, fakat bizim yazmamız birilerinin hoşuna gitmiyor.
Yorum yapmak, "halkın moral motivasyonunu bozacağı, spekülasyon veya manipülasyon yaratacağı için, sakıncalı" deniyor.
Biz de bu yazıda, yakın tarihin ekonomi verilerinde önemli bir kalem olan Türkiye'nin büyüme oranlarını hatırlayalım.
Büyüme rakamlarının düştüğü, bazı yıllarda eksi büyüme yaşandığı çok kritik dönemler var.
1990 sonrasından itibaren kriz yıllarına bir göz atalım istedim.
1991 YILI:
Büyüme oranı 0.4
Yıldırım Akbulut Başbakanlığı, ANAP hükümeti dönemi.
Turgut Özal'ın ve Anavatan Partisi'nin en güçlü olduğu dönemde, Cumhurbaşkanı olduğu parti genel başkanlığını ve Başbakanlığı Yıldırım Akbulut'a teslim ettiği dönem.
1. Körfez savaşı ve krizinin kapıya dayandığı, "bir koyup üç alacağız" hayali yaşanan yıllar.
Dünya'nın ve Türkiye'nin büyük bir ekonomik kriz yaşadığı, sonrasında ANAP, Özal ve Akbulut'un tarihe karışmasına sebep olan dönem.
1994 YILI:
Büyüme oranı eksi (-) 6.1
1980 darbesinden sonra, küllerinden doğup yasaklara karşı büyük mücadele vererek, yeniden iktidar olan DYP'de, 1993 yılında Özal'ın ölümü sonrası, parti genel başkanlığı ve Başbakanlığın Tansu Çiller'e teslim edildiği meşhur 5 Nisan kararlarının alındığı dönem.
Faizlerin yüzde 400'lere yükselmesine, dövizin 5 kat artmasına sebep olan ekonomi politikası.
Sonrasında erken seçim, 1995, 1996, 1997 yıllarında peş peşe yüzde 8'lerde büyüme oranları yakalanmasına rağmen, Tansu Çiller'in siyaset tarihine gömülmesine sebep olan dönem.
1999 YILI:
Büyüme oranı eksi (-) 3.4
Asya, Sovyetler Birliği ekonomik ve siyasi kaosu sonrası büyük depremin yaşandığı, 28 Şubat sonrası siyasi dengelerin şaştığı, hem dünya hem de Türkiye açısından kapkara bir yıl.
2001 krizine giden yolun başlangıcı da denebilecek, IMF'nin boyunduruğuna girilen dönem.
ANAP'ın ve Mesut Yılmaz'ın siyaset sahnesinden silinmesine yol açan yıllar.
2001 YILI;
Büyüme oranı eksi (-) 6
2001 ekonomik krizi ya da Kara Çarşamba olarak da bilinen, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük ekonomik krizi, ülkede binlerce iş yerinin kapanmasına, binlerce kişinin işsiz kalmasına ve orta vadede Türk siyasetinin her anlamda değişimine sebep olan dönem.
Gecelik faizlerin 7.500'leri gördüğü, şirketlerin battığı, bankaların kapandığı, yurt dışına sermaye kaçışının tavan yaptığı, piyasanın kontrolden çıktığı kabus gibi bir dönem.
IMF, Kemal Derviş dönemi, alınan kararlar ve sonrasında 2002 AKP iktidarı yıllarının başlangıcı.
Ve tabi DSP, ANAP, DYP, MHP gibi partilerin, Bülent Ecevit, Mesut Yılmaz, Tansu Çiller, Devlet Bahçeli gibi siyasi liderlerin tasfiyesi ile sonuçlanan bir dönem.
Uygulanan sıkı para politikası ve ekonomik reformlar ile sırasıyla, 2002-2003-2004-2005-2006-2007 yıllarında yakalanan, ortalaması 7.1'e varan büyüme oranları.
AKP ve Recep Tayyip Erdoğan'ın hanesine müthiş bir başarı puanı olarak yazılan koskoca altı yıl.
2008 YILI:
Büyüme oranı 0.8
2009 YILI:
Büyüme oranı eksi (-) 4.7
2008 yılı ABD ve dünya için ekonomik açıdan büyük bir buhran dönemi.
Amerika'da yaşanan "Mortgage" krizi, ABD'nin en büyük yatırım şirketlerinden, 623 Milyar dolarlık Lehman Brothers'ın da yer aldığı büyük şirketlerin batışı.
Tüm dünya ülkelerinin, ekonomik olarak daralmasına sebep olan, ciddi anlamda büyük bir küresel kriz.
İlginç olan, bir çok ülkede siyasi sonuçları olmasına rağmen, Türkiye'de siyasi iktidarın yoluna devam ettiği yıllar.
2010 ve 2011 yıllarında dünya ile birlikte Türkiye de toparlandı, dipten çıkış ile yüzde 8.5 ve 11.1 büyüme oranları yakalandı.
Bu süreç, 15 Temmuz darbe kalkışması ve Suriye'de Rus uçağı krizinin yaşandığı 2016 yılında yüzde 3.2'ye düşme eğilimi gösterse de, 2017 yılında büyüme yüzde 7.5 olarak gerçekleşerek, ortalama rakamlarla devam etti.
2017 yılı, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde, siyaset ve devlette dönüm noktası.
16 Nisan 2017 referandumu ile yönetim sistemi değişikliği.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi.
2018 YILI:
Büyüme oranı 2.8
2019 YILI:
Büyüme oranı 0.5
Ve 2020 YILI:
Bütün dünyanın yakalandığı Covid-19 küresel salgını.
2020 sonunda gerçekleşecek büyüme rakamlarını değerlendirirken, 2018 ve 2019 yılı rakamları ile 2020'ye girildiği göz ardı edilmemeli.
2020'nin sosyal, ekonomik ve siyasal sonuçlarını tarih yazacak.
Umarım bize de yazmak kısmet olur.
