Değerli okuyucularım, öncelikle ''İş'te Sosyal Güvenlik'' köşemize göstermiş olduğunuz yoğun ilgiden dolayı hepinize teşekkür ederim. İletmiş olduğunuz sorulara Salı günkü köşemizde cevaplandıracağım.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de başlangıçta ev ve çocuk bakımı ile sınırlı olan kadın, zaman içerisinde öncelikle ekonomik nedenlerle daha sonralarda ise bu ekonomik özgürlüğün kendisine kazandırdığı kimlik ile çalışma hayatında ücretli çalışanlar arasında kendine yer edinmeye başlamıştır. Kadının çalışma hayatında yer almasının ve devamının en büyük engeli ise doğurganlığıdır. İşte bu sebeple iş hayatından uzaklaşmaması ve ayrıca sosyal güvencelerinde mağduriyet yaşamamaları için kadınlara bir takım pozitif ayrımcılıklar yapılmıştır. Doğum nedeniyle iş hayatından uzak kalan kadınlar emekli olabilmeleri için gerekli olan prim gün sayısını tamamlamakta zorluk çekmektedirler. Kadınlara tanınan doğum borçlanması hakkı ile bu eksik primler tamamlanabilmektedir. Ancak her durumda doğum borçlanması yapmak mümkün değildir.
Kimler doğum borçlanması yapabilir?
2014 yılında 6552 sayılı kanunla yapılan değişiklikle bütün sigortalılara doğum borçlanması hakkı getirilmiştir. Bu tarihten sonra sigorta statüsü fark etmeksizin tüm kadın sigortalılar doğum borçlanması yapma hakkına sahip oldular. Bir başka ifadeyle 4/a, 4/b, 4/c yani SSK, BAĞKUR ve EMEKLİ SANDIĞI mensubu tüm kadın sigortalılar doğum borçlanması hakkına sahiptirler.
Doğum borçlanması şartları nelerdir?
Doğum borçlanması yapılabilmesi için doğum yapan kadının doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olması şarttır. Sigortalılık öncesi yani çalışma hayatına başlamadan önce yapılan doğumlar borçlanılamamaktadır. Doğan çocuğun sağ olması gerekmektedir. Vefat eden çocuklar için doğum borçlanması yapılamamaktadır. Doğum borçlanması yapılacak sürede çocuğun vefat etmesi durumunda vefat tarihine kadar olan süreler borçlanılabilir. Doğum borçlanması yapacak kadın sigortalının borçlanma yapacağı sürelerde yani doğumdan sonraki en fazla iki yıllık süre içerisinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalı olmaması gerekmektedir yani borçlanma yapılacak sürelerde adına prim yatırılmamış olması gerekmektedir.
Tüm doğumlar borçlanılabilinir mi?
Kadın sigortalılar, üç doğuma kadar borçlanma yapabilirler. Kadınlara tanınan bu hak daha önceleri iki doğum ile sınırlıyken, 2014 yılında yapılan düzenleme ile bütün sigortalılara doğum borçlanması hakkı getirilerek üçe çıkarıldı. Bir çocuk için 720 gün, iki çocuk için 1440 gün, üç çocuk için ise 2160 gün borçlanma hakkı getirildi.
Doğum borçlanması kadınlara ne sağlar?
Doğum borçlanması yapan kadın sigortalı çalışmadan prim günü elde etmiş olurlar. Genellikle emeklilik için yaş ve sigortalılık süresi şartını dolduran ancak doğum nedeniyle iş hayatından uzak kaldıkları için prim ödeme gün sayısı şartını sağlayamazlar. Bu durumda doğum borçlanması devreye girer ve prim ödeme gün sayısı artan kadın emekli olma hakkına kavuşur.
Doğum borçlanması emeklilik tarihini öne çeker mi?
Doğum borçlanması ancak doğumdan önce sigorta girişi olan kadın sigortalılar tarafından yapılabilir ve yalnızca prim ödeme gün sayısı kazandırır. Sadece doğumdan sonraki süreler borçlanılabildiği için sigorta girişi geriye gitmez ve emeklilik başlangıç tarihini öne çekmez. Yani doğum borçlanması yapan kadın sigortalı olarak daha önce hangi koşullara tabi olarak emekli olacak ise yine aynı koşullarda emekli olabilir. Emeklilik koşullarında herhangi bir değişiklik olmaz. Sadece prim gün sayısı kazılması söz konusu olur.
Staj sonrası doğum borçlanması...
Staj yapan kadın sigortalıların doğum borçlanması ile emeklilik yaşını öne çekme durumu söz konusu değildir. Ancak iş hayatına staj yaparak başlayan ve bu dönemde adına kısa vadeli sigorta kolları primi ödenen kadın sigortalılar daha sonra uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladıkları süre içerisindeki doğumlarını borçlanabilirler. Bu durumda ise ilk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladıkları tarih borçlandıkları süre kadar geri gelir. Bu durum yalnızca staj girişi ile ilk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan süre içerisindeki borçlanılması halinde geçerlidir.
Doğum borçlanması ücreti ne kadardır?
1 Ocak 2019 ile 31 Aralık 2019 tarihleri arasında geçerli olmak üzere güncel doğum borçlanması için ödenecek günlük en düşük tutar 27,28 TL, en yüksek tutar ise 177,35 TL'dir. Ödenecek tutarın asgari veya azami turadan ödenmesi prime esas kazanca ekleneceğinden doğrudan emeklilik maaşına yansımaktadır. Borçlanma tutarı hesaplanırken güncel asgari ücret baz alınır. 2020 yılının borçlanma tutarları asgari ücretin belirlenmesi ile netlik kazanacaktır.
