Dünyadaki doğal gaz rezervinin yüzde 10''una sahip olan Türkmenistan, dünyada en fazla doğal gaza sahip 4. ülke konumunda.
Ama bu rezerve rağmen dünya doğal gaz üretiminde ilk on ülke arasında bile değil.
Hem coğrafya hem de kötü yönetim ''Orta Asya''nın İsviçresi''ni Afrika ülkesi haline getiriyor.
Ama bizim mevzumuz şimdilik coğrafya…
Türkmen gazı, bağımsızlık sonrası hazır altyapıların varlığından ve Rusya''nın kendisine rakip çıkmasını engellemesinden ötürü sadece Rusya''ya ihraç edildi.
2003 yılında Türkm-Rusya arasında imzalanan 25 yıllık anlaşmayla yılda 70-80 milyar metreküp için anlaşma yapılmış, 2009''a kadar sadece 40-50 milyar ihraç edilebilmiş, 2015''te ise 4 milyara kadar düşmüştü. "Ölücü Rusya", doğal gazı ucuza almak istemiş, paraları 2-3 yıl geriden yatırmıştı.
2009 yılında Türkmenistan Çin''e doğal gaz ihraç etmeye başlayınca da iki ülke ilişkileri daha da kötü hale gelmişti.
Türkmenistan''ın Çin ile çeşitlendirdiği gaz ihracatı, hem Rusya''nın Avrasya''daki tekelini kırdı hem de Türkmenistan''ın Rusya''ya olan bağımlılığını azalttı.
Türkiye, 1999''da Hazar altından boru hattı projesi için anlaşma yapmıştı ama hâlâ rafta.
Yıl 2017''e ulaştığında Türkmenistan, Rusya ve İran''ın düzensiz ödeme ve alımları, enerji krizi derken; 1991 yılından itibaren halkın bedava kullandığı su, doğal gaz ve elektriği ücretlendirdi.
Çin''in boru hatlarıyla en fazla doğalgaz ithal ettiği ülke olan Türkmenistan, kara sınırları nedeniyle gazı ihraç edecek yol bulamıyor.
Kıymetli gazını Türkiye ve Avrupa''ya satabilse, paraya "mana" değil de başka bir şey diyecek belki de.
Çünkü Hazar Denizi''nin altından boru hattı geçirmeye İran ve Rusya karşı çıkıyor.
Oysa 2018''de kıyıdaş ülkeler kısmen anlaşmıştı.
Aynı yıl Azerbaycan ile Hazar''daki petrol sahası sorununu da çözen Türkmenistan, Hazar altına boru hattı çekebilirse "Türkm-Azerb-Gürc-Türkiye" hattı oluşacak.
Doğal gazı da doğrudan Türkiye''ye ve Avrupa''ya satabilecek. Türkiye boru hattı projesi için çırpınıyor ama olayın derinliğini Erdoğan-Putin ilişkisi bile aşamıyor.
