Biz büyük bir çoğunlukla Rusya''nın Avrupa''ya sattığı doğal gazı politik sebepler ile kesmesi riskini konuşuyoruz ama ortada birde ciddi teknolojik sorunlar var. Biliyoruz ki Rus endüstrisi çökmüş durumda, birçok üründe ve özelikle de ileri teknoloji gerektiren ürünlerde ithalata aşırı bağımlı.
Gaz ve petrol endüstrisinde de hem üretim ve hem de iletim sırasında bu bağımlılık gözlemlenmektedir.
Aşağıdaki bilgi notunu Sayın Mehmet Doğan''dan aldım özellikle doğalgaz meselesinde sadece politik değil teknik sorunlarda olduğunu anlatan bu bilgi notunu okurlarımla da paylaşayım istedim:
SSCB zamanında, gaz iletilirken, boru hattı çapı ve debisine bağlı olarak her 150-250 km arasına yerleştirilen kompresör istasyonları bu kompresörler ya Ukrayna''da üretiliyordu (Sumy-Kompresör, Nikolayev ve Zarya - Türbin) ya da benzer standartlarda Rus malıydı
Bu fabrikalar SSCB''nin gaz ve petrol endüstrisine hizmet ediyorlardı ve ciddi bir iç pazarları vardı. Bu arada kompresör istasyonları gazı taşıyan kamyonlar gibidir. Onlar olmadan gazı basınçlandıramazsınız ve bir yerden bir yere taşıyamazsınız
SSCB''nin dağılmasından sonra, Batı kompresörleri ve türbinleri eski SSCB teknolojisine galip geldi ve zaman içerisinde, Rusya üretici pozisyonundan packager pozisyonuna geçti. Yani kompresör ve türbinleri batıdan alıp kendileri birleştiriyordu.
Süreç zarfında önce Rusya''daki fabrikalar kapandı. En son da Ukrayna''daki Sumy fabrikası kapandı. Geriye Nikolayev ve Zarya kaldı ama onlar da daha çok savunma sanayine çalışmaya başladılar.
1991 yılından başlayarak Amerikalı, İngiliz ve Alman şirketleri Rusya''nın en büyük kompresör ve türbin tedarik şirketleri oldular ve neredeyse pazarın tamamına egemen konuma geldiler.
Savaşla birlikte bu üreticiler, ilk başta AB''ye gaz akısı devam etsin diye Gazprom''a ambargo uygulamadılar. Fakat önce Kanada''nın Siemens türbinini göndermemesi akabinde, Kuzey Akımın gazının kesilmesi sonucunda, artık bütün üreticiler Gazproma ambargo uyguluyor.
Bu türbinlerin 30.000-35.000 saat arası ömrü vardır. Sonra ağır bakıma girmeleri gerekir. Üstelik zaman zaman arızalanabilirler ve yedek parça ihtiyaçları doğabilir.
Şu ana kadar Rusya''nın 5000 km öteden AB''ye, bize ve hatta Çin''e gönderdiği hatlar çalışıyor, ama bana gelen bilgilerden anladığım, sürekli bir yedek parça ihtiyacı var ve bu katlanarak devam ediyor.
Devasa sayıda kompresör istasyonu var. Her istasyonda 1 adet yedek makina vardır. Bazı istasyonlar yedek makinaya geçmiştir büyük ihtimal. Bazıları ise sağdan soldan çıkma parçalarla idare ediyordur.
Bu kadar kısa bir sürede Rusya Gaz Türbin endüstrisini tekrar kuramaz. Dolayısı ile doğalgaz alt yapısı her gün biraz daha zayıflayacaktır. Bu kaçınılmaz bir gerçek.
Bu durum biraz uzarsa, Rusya bırakın ihracat yapmayı kendi halkına bile gaz iletmekte zorlanabilir.
Uzun lafın kısası, bu kriz belki bu sene olmasa da zaman içerisinde bize gelen doğalgazın azalmasına neden olur. Bu sebeple bizim de ileriye yönelik olarak şimdiden önlem almamız gerekiyor.
Burada bahsedilen teknik sorunlar gerçekten de Rusya''nın gaz ihracatını değil aynı zamanda içerideki tedarik zincirini de koparabilir. Gaz olmazsa soğuk Rusya''da sadece konutlarda sıkıntı olmaz birçok sanayi sektörü de durmak zorunda kalabilir.
Peki, Çin gibi Rusya''ya yaptırım uygulamayan alternatif kaynaklardan bu parçalar temin edilebilir mi?
Öncelikle Çin bunu yapar ve yaptırımları delerse kendi de yaptırımlar ile karşılaşabilir ve bu yüzden de bunu yapmak istemeyebilir. İkinci olarak Çin''in teknolojisi buna yetmeyebilir.
Bugün Rus havacılığı da aynı sorunla karşı karşıya uçakları yedek parça bulamıyor bir kısım uçakların hurdaya ayrılarak yedek parça olarak kullanıldığı söyleniyor.
Sonuç olarak eğer Rusya bu savaşı kısa sürede bir anlaşma ile sonlandıramazsa başı büyük belada olacaktır.
