Çocuk işçiliğini önlemek için tüm dünyada çalışmalar yürütülüyor. Hedef, çocukların eğitimlerini aksatmamaları ve çocuk işçiliğine son vermek. Bunun için yapılan idari para cezası caydırıcı olmaktan çok uzak kaldı. TÜİK’e göre, pandeminin başladığı zamanlarda çocuk işçi sayıları hızlı bir artışa geçti. Dünya''da 63 milyon kız çocuğu ve 97 milyon erkek çocuğu olmak üzere 160 milyon çocuk, işçi olarak çalıştırılıyor. Bu da dünyada her 10 çocuktan 1’i işçi olarak çalışıyor.
Çalışan çocukların yüzde 30.8’i tarım, yüzde 23.7’si sanayi, yüzde 45.5’i hizmet sektöründe yer alıyor. Yaşı 5- 14 arasında olan çocukların yüzde 64.1’i tarım, 15 – 17 arasındakilerin yüzde 51.0’i ise hizmet sektöründe çalışıyor.
PARA CEZASI İŞE YARAMIYOR
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 71. maddesine göre, 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasak. Ancak, 14 yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış çocuklar, bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişimlerine ve varsa eğitimine devam etmelerine engel olmayacak hafif işlerde çalışabilirler. On dört yaşını doldurmamış çocuklar ise sadece sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler. Kanunun 73. maddesine göre ise sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler gece çalıştırılamazlar.
Çocukları çalıştırma yasağına uymayan veya gece işlerinde çalıştıranlar için 4.173 TL idari para cezası uygulanıyor. İş Kanunu’na aykırılıklarda birçok ceza, kanuna aykırı çalıştırılan işçi sayısına göre belirlenirken, çocuk işçi yasağına aykırılıkta çocuk sayısına bakılmıyor. Yasaya aykırı çalıştırılan çocuk sayısı kaç olursa olsun 4.173 TL ceza veriliyor. Para cezaları her yıl yeniden değerleme oranında (YDO) artırılıyor. YDO genellikle enflasyonun altında kaldığı için para cezası da giderek caydırıcı olmaktan çıkıyor.
ÇOCUK İŞÇİLER HANGİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILABİLİR?
14 yaşını bitirmiş ve ilköğretimini tamamlamış çocuk işçilerin çalıştırılabileceği işler şöyle:
– Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri,
– Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipekböcekçiliği işleri,
– Esnaf ve sanatkârların yanında satış işleri,
– Büro hizmetlerine yardımcı işler,
– Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),
– Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler,
– Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri,
– Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler,
– Spor tesislerinde yardımcı işler,
– Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.
