B12 vitamini insan vücudu tarafından sentez edilemez ve mutlaka dışarıdan besinlerle alınmak zorundadır. B12 vitamini bitkisel besinlerde değil sadece hayvansal ürünlerde bol miktarda mevcuttur. Hayvansal ürünlerde olup, bitkisel ürünlerde olmayan neredeyse tek besin unsuru B12 vitaminidir. B12 vitamini hayvanların bağırsağında bulunan bakteriler tarafında üretilmektedir. İnsan kalın bağırsağındaki bakteriler de B12 vitamini üretebilirler, fakat emilim yeri ince bağırsaklar olduğu için üretilen bu B12 vitamininden vücudun faydalanması mümkün değildir. Günlük B12 gereksinimi 1-2.5 mikrogramdır ve emilim yeri ince bağırsakların son bölümü olan ileum'dur. B12 vitamininin vücuda yeterli miktarlarda alınması için mide sağlığının normal olması gerekmektedir. B12 vitamininin yeterli miktarlarda emilmesi için hayvansal ürünlerde bol miktarda B12 vitamini bulunması ve midede intrensek faktör (İF) denen bir glikoproteinin var olması gerekir. Maalesef organik olarak yetiştirilmeyen hayvanlarda B12 vitamini düzeyi giderek azalmaktadır. Midede İF eksikliğine yol açan kanser ve ülser gibi mide hastalıkları, proton pompa inhibitörleri denilen ve çok sık kullanılan ülser ilaçlan B12 vitaminin emilimini engelleyerek B12 vitamini eksikliğine yol açmaktadır. Yine şeker hastalığı tedavisinde ve insülin direnci olan obezlerde sık kullanılan metformin gibi ilaçlar da kontrolsüz kullanıldıklarında B12 vitamini eksikliğine yol açmaktadır. B12 vitamini vücutta başlıca karaciğerde depolanmaktadır. Bu depolar 4 mg kadar olduğu için B12 vitamini eksikliği birden bire değil yavaş bir süreç içerisinde 2-4 yıl sonra ortaya çıkmaktadır. B12 vitamini beyin ve sinir sisteminin normal gelişimi için çok önemli bir bileşiktir. Ayrıca kan yapımı için de mutlaka B12 vitaminine ihtiyaç var. B12 vitamini folik asit ile birlikte kan hücrelerinde DNA yapımını sağlamaktadır. B12 vitamini sinir sisteminde hücreler arasında bilgi iletişimini sağlayan "asetilkolin" adı verilen nörotransmitterin üretimini sağlamakta, sinirlerin etrafını çevreleyen kılıfların duyarlılığını artırmaktadır. Hücreler arası iletişim sağlanamadığında unutkanlık, demans, konsantrasyon bozukluğu, öğrenme güçlüğü ortaya çıkmaktadır. Sinir kılıflarının bozulması durumunda ise el ve ayaklarda uyuşukluk, karıncalanma ve huzursuzluk beklenen bozukluklardır.
Sık Kullanılan Ülser ve Seker İlaçlarına Dikkat
Yaşlanma süreciyle birlikte B12 vitamini emilimi azalmaktadır. Bütün organlarda olduğu gibi mide yapı ve fonksiyonları da bozulduğu için B11 vitamini emilimi güçleşmektedir. Ayrıca gelişigüzel kullanılan antiülser ilaçları ve metformin gibi ilaçlar B12 emilimini bozmaktadır. İlerleyen yaşla birlikte emilim güçleştiği gibi, emilen B12 vitamini ve folik asidin kan beyin bariyerini aşarak beyin dokusuna ulaşması da zorlaşmaktadır. Demans ve Alzheimer hastalığı olan kişilerde B12 ve folik asit düzeylerinin azaldığı ve kanda homosistein miktarında artış olduğu gösterilmiştir. B12, folik asit ve B6 vitaminleri vücutta ortaya çıkan homosisteinin yararlı bir aminoasit olan metiyonine dönüşmesini sağlarlar. Bu vitaminlerin eksikliğinde kanda fazla miktarda homosistein birikir. Homosisteinin damar sağlığı için zararlı olduğu, kalp krizi riskini artırdığı, beyin ve sinir sağlığına olumsuz etkisi olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu vitaminlerin eksikliğinde algılama, idrak, konsantrasyon, öğrenme gibi nörolojik ve psikolojik fonksiyonları olumsuz etkilediği çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir.
Besinsel eksiklik ve dengesizlik: Hiç hayvansal ürün tüketmeyen yeganlarda (katı vejetaryen) eksiklik sıktır. Vejetaryen beslenenler süt, yoğurt, yumurta tükettikleri için onlarda B12 vitamin eksikliği görülmez. Bunun dışında genel olarak günümüz beslenme tarzı B12 vitamininden eksik besinlerden oluşmaktadır. Bisküvi, kraker, gofret, cips, şeker, unlu gıdalar, tahıllar, kuru baklagiller B12 içermemektedir. Hayvansal ürünlerdeki B12 miktarı gıda ve hayvancılık sektöründeki sağlıksız gelişmeler nedeniyle giderek azalmaktadır.
