Çok kötü yönetilen bir dış politika sonucunda Türkiye'ye hem ABD ve hem de AB tarafından çeşitli yaptırımlar zaten uygulanılmaya başlanmıştı.
Geçtiğimiz hafta içinde ise ABD ve AB yaptırımlarda bir ileri aşamaya geçmek üzere çok önemli bazı adımlar atmış bulunmaktadır.
Önce AB zirvesinden Doğu Akdeniz'deki sondaj faaliyetleriyle bağlantılı kişi ve kuruluşlara yönelik yaptırım listesinin genişletilmesi kararı çıktı. Yaptırımların kapsamının genişletilmesinin ise mart ayında yapılacak toplantıda gündeme geleceği açıklandı.
Türkiye'de bu haber AB'den yaptırım kararı çıkmadı olarak takdim edilse dahi, hem bir yaptırım kararı çıkmış bulunuyor ve hem de yaptırımların kapsamının genişletilebileceği vurgulanıyor. Sadece yaptırımların kapsamının genişletilmesi yeni seçilen ABD Başkanı Joe Biden'in uygulayacağı politikaları da bir görelim düşüncesi ile mart ayına bırakılmış bulunuyor.
Diğer yandan Türkiye'ye yönelik yaptırımları da içeren Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) tasarısı ABD Senatosu'ndan da geçti. Temsilciler Meclisi'nden üçte ikiden büyük oy çokluğuyla geçen tasarı, Senato'dan da aynı çoğunlukla geçtiği için Trump'ın tasarıyı veto etmesi de mümkün değil.
Bahse konu savunma bütçesi tasarısında Türkiye'ye yaptırım uygulanmasını öngören bir bölüm de yer aldı.
Tasarıda, Türkiye'nin S-400'leri teslim almasının ABD Hasımlarına Yaptırım Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA) kapsamında Rusya ile önemli bir işlem olarak kabul edildiği ve NDAA'nın yasalaşmasından sonra 30 gün içinde Türkiye'de S-400 alımına müdahil olanlara CAATSA yaptırımlarının uygulanması talep edildi.
Tasarıda, başkanın CAATSA kapsamında belirtilen 12 maddeden en az 5'ini uygulaması, yaptırımların "ithal edilen malları" kapsamaması istendi.
Yaptırımların kaldırılmasının şartları ise şu şekilde belirtilmiş bulunuyor:
"Başkan yaptırım uyguladıktan sonra 1 yıl içinde Kongrenin gerekli komitelerine, Türkiye'nin veya yaptırım uygulanan kişilerin artık S-400'leri veya bunların yerine herhangi bir Rus sistemini uhdesinde bulundurmadığını, Türk topraklarında Rus hükümeti veya şirketleri adına herhangi bir Rusya vatandaşının S-400'leri çalıştırmadığını teyit ettikten sonra, Türkiye'den Türk hükümetinin veya hükümet adına başka bir tarafın S-400 veya onun yerini alabilecek bir sistemi tekrar edinmek için CAATSA'nın 231. bölümünün kapsamına girecek herhangi bir faaliyete girmeyeceğine dair taahhüt aldıktan sonra yaptırımları kaldırabilir."
Tasarının 159. bölümünde ise yasalaşmasından sonra, 15 gün içerisinde Türk şirketlerinin yerine F-35 için parça üretecek ortakların tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin başlatılması istendi. Tasarıda, Türkiye'nin parasını ödediği 6 adet F-35 uçağının da ABD Hava Kuvvetlerince kullanılması için gerekli yetkilendirme de yapıldı.
CAATSA kapsamında yer alan 12 yaptırım seçeneği ise şu şekilde sıralanmaktadır:
1- Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ABD İhracat-İthalat Bankaları kredi desteği verilmemesi,
2- ABD'nin mal ve hizmet ihracatını durdurması,
3- ABD mali kurumlarından büyük miktarda kredi tedarik edilememesi. 12 aylık bir süre içinde toplamı 10 milyon doları bulan kredilerin tedarik edilmesinin yasaklanması,
4-Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi uluslararası mali kurumlardan kredilerin bloke edilmesi
5- ABD hükümeti fonlarına sahip olan ya da ABD'nin doğrudan iş yaptığı mali kurumlara yaptırım uygulanması,
6-aptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlarla ABD mal ve hizmetlerine ilişkin sözleşme yapılmaması,
7- Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması,
8- ABD'nin yetki alanına giren banka ödemeleri ve para transferlerinin yaptırım kapsamına alınması,
9- Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul edinmesiyle ilgili işlemlerin yasaklanması,
10-ABD'deki kişi ve kurumların yaptırım uygulanan kişi ve kurumlarla sermaye veya borç alışverişi ya da yatırım yapmasının yasaklanması,
11- Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla bağlantılı kurumsal yetkililere vize yasağı getirilmesi,
12-Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların üst düzey görevlilerine yaptırım uygulanması.
CAATSA uyarınca, ABD Başkanı'nın 12 yaptırım kaleminden en az beşini seçmesi gerekiyor. Başkan Trump görevi Biden'a devretmeden önce Türkiye'ye bir jest yapar CAATSA yaptırımlarından en hafiflerini seçer mi bilmiyorum. Lakin böyle bir seçim yapsa dahi Biden'in göreve gelince daha ağır maddeleri de işleme koymayacağının herhangi bir garantisi bulunmamaktadır.
Buraya kadar alınan yaptırım kararlarının bile ne kadar vahim sonuçlar doğuracağını sanırım okuyucularım da tahmin edecektir, ekonomimizin tüm aktörlerine gelmekte olan bu yaptırım yağmurunu dikkate alarak çok tedbirli olmalarını tavsiye ediyorum.
