Şehzade Mahmut (1582-1603) Şehzade Sultan Mahmut 1582 yılında babası o zaman daha şehzade olan III. Mehmed’in en büyük oğlu. Manisa doğumlu. Annesinin adı pek bilinmese de daha sonra tahta geçecek olan Sultan Mustafa’nın annesi olma ihtimali de var. Şehzade Mahmut; o devrin Şehzade Mustafa gibisi bir şeydi. Devrin yönetim kademesi, yeniçerileri ve halk tarafından sevilirdi. Mahmut biraz da konuşmalarında dikkatsiz davranırdı. Şehzade Mahmud açık açık babasının yönetim biçimini eleştiriyor eğer bir gün taht nasip olursa Osmanlı’nın bu kötü gidişatı düzelteceğini vaat ediyordu.
Her ne kadar bu halk, asker ve yönetici kademesi için güzel bir gelişme gibi gözükse de III. Mehmed için olumsuz bir gelişmedir. Tabi ki o dönem Osmanlı devletinin sırtındaki en büyük kambur olan Valide Safiye Sultan mevcut. Oğlu III. Mehmed’in üzerindeki tesir malumdur. Safiye Sultan’ın iktidarını sürdürmesi için oğlu Sultan Mehmed’in hayatta ve tahta olması gerekiyor. Bundan dolayı iktidarına gölge istemeyen Safiye Sultan elbette bu gelişmeleri adım adım takip etmektedir. Bütün bu süreçler de Şehzade Mahmut ise Anadolu’da süren Celali İsyanlarının gelişmelerini takip ediyor ve bir an isyanların durdurulması gerektiğini düşünüyordu.
Daha önce dediğim gibi bazı söylemleri yüksek sesle söylemekte ve bu konuda ciddi bir tepki gösterse de somut bir adım atmamaktadır. İşte bütün bu olaylar bardağı taşıran birer damla olmasıdır. Çünkü bu süreçte hiç olmaması gereken bir gelişme oldu.
Daha önce tarihte örneği rastlanılmamış. Şehzade Mahmut‘un annesi bazı büyücü ve falcılara oğlunun geleceği hakkında kehanetleri sordu. Falcılar ise yakında sultanın öleceğini ve tahta oğlunun geçeceğini söylerler. Tabi falcıların yanıldığı bir nokta vardı. III. Mehmed’in annesi Safiye Sultan tabi ki. Yakında iktidarının düşeceğini tahmin eden Safiye Sultan bu falı öğrenip durumu hiç geciktirmeden oğluna bildirdi. Tam da bu sırada Şehzade Mahmut babasından Celali isyanları durdurmak için ordu ister. İşte bütün bu sıralı olaylar Şehzade Mahmut’un ölümüne giden yollardır.
Sultan Mehmed önce Şehzade Mahmut‘un annesini döve döve falcının kehanetini söylettirir. Yakın zamanda oğlunun kendisinin yerine tahta geçeceğini öğrenen padişah üstüne kendisinden ordu isteyen oğlu için bunun artık bir isyan olarak nitelendirdi.
1603 yılında bir gece oğlunu Osmanlı’nın son umudunu da böylece bitirmiş oldu. Oğlunu katlettiren Sultan Mehmed bu olaydan sonra 52 gün sonra şişmanlığa bağlı mide rahatsızlığından dolayı ya da kalp krizinden vefat etmiştir. Not: Şehzade Mahmut Ekber ve Erşed sistemi getirilmeden önce öldürülen son şehzadedir.
Şehzade Mahmut aslında Manisa Sancakbeyliğine atacaktı. Ancak öldürülmesi bundan sonra Manisa’nın boş kalmasına sebep olmuştur. Tahta geçen I. Ahmed ise taht değişikliğinde bir değişikliğe giderek Ekber ve Erşed (En yaşlı ve en akıllı) sistemini getirmiştir.
