Alıştığımız üzere enflasyon rakamları açıklandı, son açıklanan veriler şöyle:
Ekim 2021 dönemi (30.09.2021-31.10.2021) günlük fiyat değişimlerinden elde edilen ENAGrup Fiyat Endeksi aylık bazda %6,90 arttı. ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi, E-TÜFE'deki 12 aylık artış oranı ise %49.87 olarak gerçekleşti. Yuvarlak hesap ENAG ölçümlerine göre, enflasyon aylık bazda % 7 ve yıllık bazda da % 50 arttı dememiz bir abartı olmayacaktır
TÜİK tarafından yapılan hesaplamalara göre ise: TÜFE'de (2003=100) 2021 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %2,39, bir önceki yılın Aralık ayına göre %15,75, bir önceki yılın aynı ayına göre %19,89 ve on iki aylık ortalamalara göre %17,09 artış gerçekleşti. TÜİK çalışanları, olağanüstü bir çaba göstererek enflasyonu % 20'nin bir çıt altında göstermeyi başarmışlar desek yeridir.
Ekim 2021'de, endekste kapsanan 415 maddeden, 46 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 38 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 331 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
Yıllık en düşük artış %5,29 ile haberleşme grubunda gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla, %7,88 ile alkollü içecekler ve tütün, %8,08 ile giyim ve ayakkabı ve %13,12 ile eğlence ve kültür oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, %27,41 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %25,23 ile lokanta ve oteller ve %23,03 ile ev eşyası oldu.
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %46,31, aylık %5,24 arttı. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %32,25, imalatta %45,94, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %53,37, su temininde %32,40 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %53,20, dayanıklı tüketim malında %29,13, dayanıksız tüketim malında %31,47, enerjide %72,63, sermaye malında %26,72 artış olarak gerçekleşti.
Üretici enflasyonu yüzde 46,31 ile 19 yılın en yüksek seviyesinde. Üretici tüketici enflasyonu makası da 26.42'ye çıkarken üreticide kasımda da artması beklenen maliyetin tüketici enflasyonu üzerindeki baskısı da artıyor.
Göründüğü gibi TÜİK'in fedakâr çalışanları ne kadar gizlemeye çalışırsa çalışsın enflasyon son derecede yüksek bir hızla artmaktadır, lakin sorunumuz sadece bu kadarla da kalmıyor. Kalmıyor çünkü küresel ölçekte enerji ve gıda kalemleri başta olmak üzere emtia fiyatları artıyor, Türkiye'nin iç siyasi ve ekonomik sorunlarından kaynaklanan nedenlerle kurlar da artıyor, sonuçta ortaya kur, emtia fiyatları ve enflasyon artışları ile çerçevelenen bir Bermuda şeytan üçgeni çıkıyor.
Bu tablo bana birazda 70'leri anımsatıyor o zamanlarda da malum petrol krizi ve Bretton Woods sisteminin çökmesi ile ortaya çıkan bir girdapta tüm küresel ekonomi dalgalanmış birçok ülkede enflasyon ve hatta hiperenflasyona görülmüştü.
O dönemlerde Türkiye'de enflasyon görülmüş ama bu enflasyon o zamanki ekonomi yönetiminin basiret ve becerisi sayesinde bir hiperenflasyona dönüşmeden kontrol altına alınabilmişti.
Bu günkü yönetimin basiret, beceri ve liyakat seviyesine bakınca korkum odur ki Türkiye kolayca üç haneli enflasyon seviyelerinin görüleceği bir hiperenflasyon sürecine girecektir.
İşin içine bir borç krizi ve moratoryum süreci girer mi bunu bu günden söylemek oldukça zor. Fakat Türkiye'nin kredi temerrüt risk priminin (CDS) bugün bulunduğu noktaya bakarsak yatırımcıların bu konuda ciddi bir endişe içinde olduğu görülmektedir.
Türkiye'nin çok ciddi bir döviz borcu olduğu ve döviz ihtiyacını karşılayan finansörleri etkileyebilecek siyasi krizlerin sık sık gündeme geldiği de göz önüne alınırsa bir dış borç krizi çıkmaması mucize olur diye düşünmekteyim.
