Zor olan Merkez Bankasının Partili Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun enflasyon politika faizinden bu kadar yüksekken bir faiz indirimine gidip gitmeyeceğini tahmin edebilmekti. Kavcıoğlu saraydan gelen baskıya direnemedi, ekonomik değil siyasi bir karar verdi ve böyle yüksek bir enflasyon ortamında faiz indirimine gitti sonuçta reel faizi negatif seviyeye çekti.
Erdoğan'ın faiz sebep enflasyon sonuçtur iddiası işte şimdi test edilmeye başlandı ve sonuçlarını bekleyip hep birlikte göreceğiz.
Aslında böyle bir test araba duvara vurunca kaportası yamulur mu yamulmaz mı kıvamında bir test olacaktır. Hız ne kadar fazla olursa kaportanın o kadar yamulacağı aşikâr değil midir?
Bunun olup olmayacağını kesin olarak bilmek mümkün değildi, gerçi ben yazı ve söyleşilerimde bunun son derecede yüksek bir olasılık olduğunu söylemiştim. Bu seferde bir faiz indirimine gidilmezse Erdoğan'ın Naci Ağbal'ı neden görevden aldığını izah edemeyeceğini ve faiz sebep enflasyon sonuçtur iddiasını rafa kaldırması gerekeceğini düşünerek bu kararın ekonomik değil siyasi bir karar olacağını ve Merkez Bankasından sembolik bir seviyede dahi olsa faiz indirimi yönünde bir karar çıkacağını öngörmüştüm.
Merkez Bankası öyle 25 ya da 50 baz puan gibi sembolik bir indirime de gitmedi, tam 100 baz puanlık ciddi bir indirime gitti ve faizleri yüzde 1 düşürdü. Bu oran sembolik olmak için çok yüksek ve etkili olmak içinse çok düşük bir orandır bu yüzden de devamının gelmesi beklenmelidir.
Merkez Bankası ve Erdoğan iddialarını test etmek için harekete geçtiklerine göre şimdi ne yapacaklarını değil, bu yaptıklarının sonucunu öngörmemiz gerekmektedir ki bu daha kolay bir iştir çünkü artık ekonomi biliminin sahasına girmiş bulunmaktayız.
İlk olarak Türk Lirasındaki değer kaybı hızlanacak, Türk Lirasının satın alma gücü düşecek ve kurlar yükselecektir. Türk lirasındaki değer kaybı tüm mal ve hizmetleri kapsayacak şekilde fiyatlar genel seviyesini yukarı çekecektir.
Kurlardaki kaçınılmaz yükselme tüm ithal mamul mal ve girdi fiyatlarını yukarı çekecek, enerji fiyatları kaçınılmaz olarak artacak ve sonuçta artan maliyetler maliyet enflasyonunun daha da hızlı artmasına yol açacaktır.
Hâlihazırda ÜFE yani üretici fiyat endeksi zaten çok yüksektir yüzde 50'ye yaklaşmış bulunmaktadır. Ağustos 2021 döneminde Yİ-ÜFE (2003=100) bir önceki aya göre % 2,77, bir önceki yılın Aralık ayına göre % 28,51, bir önceki yılın aynı ayına göre % 45,52 ve on iki aylık ortalamalara göre % 31,34 artış göstermiş bulunmaktadır. TÜFE, ÜFE arasındaki makas çok açılmıştır. Bu makasın kapanması gerekmektedir yoksa üreticiler zarar eder, sermayeden yer. Maliyet artışları eninde sonunda perakende satış fiyatlarına da yansıyacak ve TÜFE'de artacaktır.
Piyasa da zaten yüksek bir dolarizasyon görülmektedir, her alış veriş ve vadeli kontrat döviz üzerinden yapılmaktadır, çünkü hiç kimse Türk Lirasının orta uzun vadede ne değerde olacağını öngörememektedir, bundan böyle dolarizasyon daha da artacaktır.
Bankalarda tutulan mevduatın büyük bir kısmı, yarıdan fazlası düşük faize rağmen döviz olarak tutulmaktadır. Negatif faiz ile kim, hangi akılla Türk Lirası mevduat tutar ki? Bu oranda artacaktır.
Bankaların mevduata verdiği faiz düşerken kredi faizleri buna paralel bir harekete girerek düşmeyecektir. Düşmeyecektir çünkü bankalar özellikle de özel bankalar gerçek enflasyondan daha düşük negatif faiz ile kredi dağıtamazlar. Kamu bankaları böyle bir görev üstlenerek görev zararı yazmak pahasına da olsa düşük faizli kredi dağıtmaya kalkabilir, neticede emir demiri keser, lakin bu yüzden daha da artacak bütçe açığı para basılarak kapatılmak zorunda kalınacak ve Türk Lirasının değerini daha da düşürecektir.
Kurların artması cari açığı düşürecek yönde bir etki yapabilir, fakat geçmişte bunun da olmadığını görüyoruz.
Sonuç olarak cari açık devam ederken bütçe açığı ve enflasyon yükselecektir.
Bu tuhaf teoriyi test etmenin bedelini umarım bir hiperenflasyon sürecine savrularak ödemeyiz…
