Koronavirüs salgının dünya toplumları ve ekonomileri üzerindeki etkilerinin neler olduğuna ve olacağına ilişkin doğru ve kesin bilgileri ancak yıl sonuna doğru edinmeye başlayacağımız anlaşılıyor. Alınan tedbirler incelendiğinde en radikal kararları Almanya'nın alacağı ve uygulayacağı anlaşılıyor. Alman yetkililer, Eylül 2020 sonuna kadar tedbirlerin devam edeceğini ve vatandaşlarının da tatil planlaması yapmamaları gerektiği uyarısında bulunuyorlar.
Türk turizminin gelen turist sayılarına göre lokomotifi konumunda olan ana pazarlar Rusya, Almanya ve İngiltere. Toplamda yılda 15 milyon civarında turistin ülkemizi ziyaret ettiği bu üç ana pazar ülkelerindeki gelişmeler ve alınan kararlar da doğrudan ülke turizmimizin 2020'deki durumunun nasıl olacağı ile ilgili öngörülerde bulunmamızı sağlıyor.
Koronavirüs salgınının dünyadaki etkilerini gözlemlediğimizde edinilen tecrübeler doğrultusunda, özellikle hizmet sektöründe hiçbirşeyin artık 2020 yılı öncesindeki olmayacağını kestirmek zor olmasa gerek. Virüslerin insanlara sosyal temasın en yüksek olduğu alanlarda daha kolay bulaşıyor olması ve bütün önleyici önlemlerin "sosyal teması asgariye indirerek" mümkün olduğunun tecrübe edilmesi sonucunda, bundan sonra insan yoğunluğuna neden olan tüm faaliyet alanları ve bu alanlarda faaliyet gösteren işletmelerin yeni yaptırımlara tabi olacakları da kaçınılmaz gibi görünüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "aşamalı olarak" faaliyetlere başlanması ile ilgili genelgesini okuduğumuzda da zaten, turizm sektörü için 2020'nin gözden çıkarıldığını anlamamız zor olmasa gerek. Genelgede turizm sektöründe faaliyet gösteren konaklama tesislerine "sertifikasyon" uygulanacağı ve buna sahip olmayan işletmelerin konaklama hizmeti veremeyecekleri belirtiliyor. Ayrıca grup halinde yapılan organizasyonlarda grup azami sayısının 20 kişiyi geçemeyeceği belirtiliyor. Alınan önlem ve uygulama kararlarının günlük pratikte ne kadar karşılığı olacak onu da zamanla göreceğiz.
Tekne turları zor yapılır
Görünen şu ki, bu önlemler uygulandığı takdirde özellikle "günübirlik veya paket tur faaliyetlerinin" yapılmasının pek pratik ve uygulanabilirliğinin olmadığını da söylemeden edemeyeceğim. Özellikle ülke turizmimizde deniz üzerinde yapılan tur faaliyetlerin merkezi konumunda olan Bodrum, Marmaris ve Fethiye turizm bölgelerindeki tekne turlarının bu kişi sayıları ile yapılabilmesinin ekonomik anlamda mümkün olmadığını bilmemiz gerekiyor. Tekne kapasitesi en az 60 kişiden başlayan ve 500 kişiye kadar olan tekne işletmelerinin 20 kişi ile o teknelerin kontağını bile çevirmeyeceklerini bilmemiz gerekiyor.
Her ne kadar bakanlık yüzde ellilik kapasite ile işletmelerin açılabileceği açıklaması yapılmış olsa da, daha önce de belirttiğim gibi bu uygulama turizm maliyetlerini yüzde yüz artıran bir uygulama olacağı için, çoğu işletmenin 2020 yılında işletmesini açmak yerine 2021 yılını beklemeyi yeğleyeceklerini tahmin ediyorum.
Ama gelinen noktada şunu da unutmamak gerekiyor. Toplu yaşam alanlarına dayalı olan hizmet sektörleri ve bünyesindeki işletmelerin bundan sonraki halleri pek iç açıcı gözükmüyor. Sayıları bir hayli fazla olan ve her gün yüzbinlerce insana misafirlik eden alışveriş merkezlerinin de bu uygulamalardan nasiplerini alacaklarının çok yakında göreceğimizi şimdiden söyleyebiliriz.
Bundan sonra onaylanmadan önce üzerinde çok fazla düşünülmesi gereken yatırımlar arasında, alışveriş merkezleri ve içerisinde binlerce insanın konakladığı tatil köyleri ve turizm tesisleri projeleri geliyor. Bu devasa konaklama tesisleri yerine daha kabul edilebilir kapasiteli orta boy konaklama tesisleri projelerine öncelik verilmelidir.
