Enflasyon yükseliyor çünkü Erdoğan iktidarı enflasyonist politikalar uygulamaktan vazgeçmiyor!
Enflasyon vergisi salmak, paranın değerini düşürerek yükümlülüklerinden kurtulmak birçok beceriksiz iktidarın pek bir sevdiği ve sık sık başvurduğu bir yöntemdir.
Bir iktidar bütçe harcamalarını karşılamak üzere vergi toplamak zorundadır. Özellikle de seçilme derdi olan iktidarlar için vergi salmak, vergi toplamak sevimsiz ve oy kaybettirici bir işlemdir. Bu yüzden insanların kolay kolay farkına varamayacakları arka kapı yöntemleri kullanarak vergi toplamayı tercih ederler. Bu arka kapı yöntemlerinden biri vergi toplarken dolaylı vergilere yüklenmek diğeri ise enflasyon vergisi salmaktır.
İktidarlar çoğu zaman tasarruf etmeyi, harcamalarını kısmayı pek sevmezler ve çoğu durumda da isteseler bile beceremezler. Masraf çok olup, vergi gelirleri masraflara yetişmeyince iktidarların önünde iki yol kalır bunlardan birincisi borçlanmak, ikincisi ise para basmaktır.
Eskilerde paranın banknot matbaalarında basılmadığı, altın ve gümüş gibi kıymetli metaller kullanılarak darp edildiği dönemlerde karşılıksız para basmak mümkün olmadığı için paranın ya ayarı ve yahut da gramajı düşürülür, iktidar ödemelerini öyle yapardı. Tağşiş denilen bu yönteme sık sık başvuran, değerli metallerin içine değersiz olanları karıştırarak ya da darp edilen paranın gramajını azaltarak değerini düşüren Osmanlı'da bu yüzden birçok isyan çıkmış, paraya olan güven sarsılmıştı.
Daha sonra altın ve gümüş paralar kalktı altın ve gümüş karşılığı çıkarılan banknotlar ortaya çıktı. Bu dönemde ise sıkışan iktidarlar karşılığı olmayan banknotları dolaşıma sokarak tabiri caizse kalpazanlık yaptılar ve halk bunun bedelini enflasyon olarak ödedi.
2. Dünya Savaşı sonrasında Bretton Woods anlaşması ile birlikte sadece doların değeri altına bağlanmıştı, diğer paraların değeri ise dolara göre belirlenmişti. Bu dönemde 1 ons altın = 35 dolar paritesi sabit olarak kabul edilmiş Amerika Birleşik Devletleri 35 dolar getiren herkese 1 ons yani 31,1 gram altın vermeyi taahhüt etmişti.
1970'lerde bu anlaşma da çöktü, Amerika tek taraflı olarak bu taahhüdünden vazgeçti ve kâğıt paraların değeri serbestçe dalgalanmaya bırakıldı. İşte o gün bu gün hiçbir kâğıt paranın değeri altın ya da gümüş gibi kıymetli bir madene endeksli değildir.
Kâğıt paraların değeri artık tamamı ile o parayı basma hakkına sahip olan otoritenin itibarı ve bahse konu kâğıt paranın dolaşımdaki miktarı ile belirlenmektedir.
Merkez Bankaları uyguladıkları para politikaları ile kâğıt paraların değerini korumaya enflasyonu kontrol altında tutmaya çalışmaktadır. İktidarların popülist politikalar uygulamalarına aracı olmasınlar, kolayca kullanılamasınlar diye de Merkez Bankalarının bağımsızlığı esas alınmıştır.
Türkiye gibi iktidarın en tepesindeki kişinin bir merkez bankası başkanı için "emrimi dinlemiyordu bu yüzden de görevden aldım" diyebildiği bir ülkede bu bağımsızlık ortadan kalkmış, merkez bankası iktidarın popülist ve enflasyonist politikalarına karşı direnemez hale gelmiş demektir. Böyle bir merkez bankasının bastığı paraya kimse güvenmez, kimse ticaret ve yatırımında bu para birimini kullanmak istemez. Bu durumda da paranın değeri ve satın alma gücü düşer, enflasyon ortaya çıkar.
Türkiye'de olan biten tam manası ile budur…
Enflasyonu önlemek isteyen bir iktidar bu gün yaptıklarının tam tersini yapmalı, merkez bankasının bağımsızlığını teminat altına alarak ona itibar kazandırmalıdır.
Elbette merkez bankasının bağımsızlığı önemlidir ve gerek şarttır, lakin yeter şart da değildir. İktidar öncelikle rasyonel akla ve bilimsel yönteme uygun kararlar alarak kendi itibarını da arttırmalıdır.
Diğer yandan bütçe dengelerini sağlayacak tasarruf tedbirleri de uygulanmalı, israftan ve şatafattan kaçınılarak bütçe giderleri düşürülmelidir.
Bütçe denkliği sağlamak enflasyon ile mücadelenin en önemli unsurlarından biridir.
Demedi demeyin, bunlar yapılmadan "enflasyon ile mücadele edeceğiz" demek içi boş bir söylem olmaktan öteye gitmez, enflasyon da artmaya devam eder…
