Ben Bu Cihana Sığmazam! Derisi yüzülerek öldürülen Türk şair Nesimi

Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz dizi 200. Bölüm yayınlamadan ATV ekranlarından kaldırılınca Oktay Kaynarca ve Onur Tan’a ait GÜZEL ADAMLAR yapım şirketi kısa zamanda BEN BU CİHANA SIĞMAZAM diziyi ATV yayınlamaya başladılar. Bu dizinin adını her ne kadar bir Derin Devlet-Mafya-Aşk üzerine bir dizi çekilse de aslında ne dizinin adı bu şiirin ismine bir referans ne de dizinin anlatıldığı evrene ait bir referans değildir.

Ben Bu Cihana Sığmazam şiirini yazan 14. Yüzyılda yaşamış halk şairi Nesimi’den başkası değildir. Nesimi’nin gerçek ismi bilinmiyor. Doğduğu yer ve tarihi tarihin tozlu sayfalarına karışmıştır. Tahmini olarak 1369-1370 yılları arasında doğduğu bazı kaynaklar Tebriz, Diyarbakır, Şiraz gibi yerleşim yerinde doğduğu sanılıyor. Irk olarak ise Nesimi ile aynı dönemde yaşayan İbn Hacer el-Askalani onu Tebrizli olarak lanse eder hatta İbnü’l-İmad da aynı bilgiyi teyitler niteliktedir.

image0.jpeg

Aşık Çelebi ve Nesimi’nin bir beytine göre Türkmen olduğu düşünülür. Bunun yanı sıra Arap soyundan geldiği ancak zamanla Türkleşmiş bir biçimde bir soydan geldiği ve ana dilinin Türkçe olduğu biliniyor. Nesimi takma olduğu ancak gerçek ismi tarih sayfalarında sıkışmış kalmıştır. İsimleri sırasıyla Ali, Celâleddin, Ömer vb. isimleri zikredilmiştir. İmadüddin lakabı ismin önüne geçmiştir. Çok iyi bir eğitim görmüş daha sonrası harekâtına girecek olan Hurifi’lik tarikatının lideri Fazlullah-ı Hurufi ile birlikte Şirvan ve Bakü’de bir dönem beraber yaşamışlar. Hatta ileri ki zamanda Fazlullah’ın kızı ile evlenmiş bu durumdan dolayı Hurufi anlayışının da en önemli temsilcisi olmuştur. Bu süreçte Timur tarafından Fazlullah öldürüldükten sonra Nesimi Hurifi tarikatın başına geçmiştir.

Nesimi I. Murad döneminde Hurufi tarikatının görüşlerini Anadolu’da da yaymak istemiş hatta bu süreçte Hacı Bayram Veli ile Konya’da görüşmek istemiş ancak Hurufi anlayışının Anadolu’da sıkıntılı süreç yaşanacağını ön gördüğü için görüşme isteğini kabul etmemiştir. Bu sırada dönemin ünlü matematikçisi ve devlet adamı olan Ali Şir Nevai’nin Nesimi hakkında övgü dolu sözler söylemesi Nesimi’nin Orta Asya Türk dünyasında önemli bir olduğu göstermektedir.

image1.jpeg

Anadolu’da istediğini elde edemeyen Nesimi bu görüşün en önemli merkezi olan Suriye’nin Halep’e taşınmış fikirlerini bu yörede yaymıştır. Hatta bu zaman diliminde ileri de Şeyh Bedrettin İsyanı olarak bilinecek dini isyanın lideri olan Şeyh Bedrettin Simavi’nin de o dönemde Halep’te olmasının altındaki neden her ne kadar kanıtlanmamışsa da Nesimi ile görüştüğü düşünülüyor. Hatta o dönemin ünlü soylu Türk ailelerinden Dulkadiroğlu Ali Bey kardeşi Nasırüddin ve Karayülük Osman Bey ve Karakoyunlu Hükümdarı Cihan Şah’da Nesimi’nin düşüncelerinden etkilenen insanlardandır.

Hallac-ı Mansur gibi ene’l hak düşüncelerini de savunmuştur ve bunu şiirleri aracılığıyla intikal ettirmiştir. Şiirlerinde ‘’Tanrı’nın insan yüzünde tecelli etmesi’’ ve ‘’vücudun bütün organlarını harflerle izah etmesi’’ izah etmesi Sünni çevrelerde büyük tepkiyle karşılanmıştır. Bütün bu olayların neticesinde Halep uleması tarafı ulûhiyyet (tanrı sıfatı) tanımlaması yapması ve görüşleri İslam’a aykırı olduğu için öldürülmesi için fetva verildi. Bu fetva, Memluk Sultanı el-Melikü’l- Müeyyed Şeyh el-Mahmudi’nin onayını alan saltanat nasibi Emir Yeşbek tarafından derisi yüzülerek infaz edildi. Ölüm tarihi olarak da net bir tarih olmasa da 1417 olarak değerlendirilir.

image2.jpeg

Nesimi şiirlerini tamamen Türkçe olarak yazması ile bilinir ve Fuzuli’den önceki bilinen en büyük şairdir. Düz, akıcı ve sade Türkçe yeri geldiğin de Azeri Türkçesi ile şiirlerini yazmıştır. Özellikle ölümüne sebep olan şiir ‘’BEN BU CİHANA SIĞMAZAM’’ daha sonrasında İran-İngiliz besteci Sami Yusuf tarafından bestelendi.

YORUMLAR
YORUM YAZ
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yazarın Diğer Yazıları