Uluslararası Af Örgütü Türkiye şubesi ve Metropoll Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi işbirliğiyle yapılan ‘İnsan Hakları Algısı Araştırması’ sonuçları açıklandı.
Anket, Türkiye genelinde 28 ilde, 2 bin 651 kişiyle yüz yüze görüşme yöntemiyle düzenlendi.
Öne çıkan sonuçlar şöyle:
Diken'de yer alan habere göre, araştırmalarda toplumun yüzde 82.1’i temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğini düşünüyor. “Haklarımız ihlal ediliyor” diyenlerin yüzde 58’i ‘bazen’, yüzde 42’si ise ‘sık sık’ ihlal edildiğini düşünüyor.
Araştırmaya katılanların yüzde 62.6’sı ise temel hak ve özgürlüklerin kısıtlandığı yönünde görüş bildiriyor. Hak ve özgürlüklerin kısıtlandığını düşünenlerin oranı gençlerde yüzde 72’ye çıkarken, yaş ilerledikçe bu oran düşüyor.
Düşünce özgürlüğü yok: Kişilerin yüzde 43.8’i insanlar arasında, yüzde 43.4’ü ise sosyal medyada düşüncelerini rahatça ifade edemediğini dile getirdi. Ancak insanların arasındayken düşüncelerini rahatça ifade edebildiğini söyleyenlerin oranı, sosyal medyada düşünce açıklamak söz konusu olduğunda yüzde 46..6’dan yüzde 38.4’e geriledi. Soru “Sizce Türkiye’de insanlar düşüncelerini özgürce ifade edebiliyorlar mı” diye genellendiğinde ise ‘Hayır’ yanıtı verenlerin oranı yüzde 52.4’e yükseldi. ‘İnsanların düşüncelerini özgürce ifade edebildiğini’ söyleyen kişilerin oranı ise yüzde 37.7’ye geriledi.
Sosyal medya hak arama aracı: Ankete katılanların yüzde 37.6’sı “Haklarım ihlal edilince polise başvururum” derken, yüzde 28.9’u “Mahkemeye giderim” dedi. Kişilerin yüzde 7.4’ü ise ailesine veya eşine, dostuna başvuracağını söyledi.
YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA MEZUNLARI HAKLARINI SOSYAL MEDYADA ARIYOR
Ankete katılan yüksek lisans ve doktora mezunları arasında ise sosyal medya en popüler seçenek olarak öne çıktı. Buna göre, yüksek lisans ve doktora mezunlarının yüzde 28.8’i hakları ihlal edilince sosyal medyaya başvuruyor.
Eşitiz ama hakları eşit kullanamıyoruz: Her beş kişiden dördüü herkesin kanunlar karşısında eşit olduğunu düşünürken yüzde 54.4’ü kişilerin haklarını eşit olarak kullanamadığını söylüyor. Hakların eşit olarak kullanıldığını düşünenlerin oranı ise yüzde 37.3.
Sorunun nedeni yasalar: Katılımcılar, insan hakları alanında yaşanan sorunların ilk nedeni olarak yüzde 37.5’le ‘yasaların yetersiz olması’nı gösterdi.
Polis şiddeti ve biber gazı: Katılımcıların yüzde 75.3’ü ‘insanların istedikleri konuda barışçıl protesto düzenleyebileceğini’ söyledi. Yüzde 71.8’i ‘kendisinden farklı düşünen insanların yaptığı barışçıl protestolarda polisin şiddet uygulamasına ve biber gazı kullanmasına karşı çıkacağını’ ifade etti.
Katılımcıların yüzde 75’i “Polisin vatandaşa veya suçluya vurma hakkı vardır” ifadesine katılmadı.
“Bir kişi polis tarafından gözaltına alındıysa suçludur” cümlesine ilişkin görüş bildirmesi istenen katılımcıların yüzde 10.5’i bu ifadeye kesinlikle katıldığını, yüzde 20.7’si ise ifadeye katıldığını belirtti.
İNSAN HAKLARI DENİLİNCE...
İnsan haklarından ne anlıyoruz: İnsan hakları denildiğinde akıllarına gelen ilk üç alan sorulduğunda yüzde 65.2 ‘yaşam hakkı’, yüzde 33.5 ‘ifade özgürlüğü’ ve 22.1 ‘adil yargılanma hakkı’nı saydı.
Başkalarının hakkını savunmuyoruz: Katılımcıların yüzde 71.9’u “Başkasının hakkını savunmak için herhangi bir kampanya, protesto veya faaliyete katıldınız mı” sorusuna ‘hayır’ yanıtı verdi. Bir faaliyet veya protestoya katıldığını söyleyenlerin oranı ise yüzde 18.3’te kaldı.
Katılımcıların 77.8’i son bir yılda sivil toplumun kampanya ve faaliyetine katılmadığını söyledi. Son bir yılda bir tane kampanyaya destek olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 10.8 olarak belirlenirken, birden fazla kampanyaya katılanların oranı yalnızca 8.4 oldu. Benzer şekilde kişilerin yüzde 84’ü şu an düzenli olarak bağış yaptığı bir kurumun bulunmadığını söyledi.
İyimser ve kötümserler: Türkiye’de insan haklarının korunması ve geliştirilmesi konusunda geleceğe iyimser baktığını söyleyenler yüzde 45.2; kötümser bakanlar ise yüzde 41.7 olarak belirlendi.
Kadınların çalışma hakkı: Katılımcıların yüzde 43’ü “Kadınlar da erkekler gibi çalışma hakkına sahiptir” cümlesi için “Kesinlikle katılıyorum” diye yanıt verirken, yüzde 39.5’i “Katılıyorum” dedi. Bu ifadeye kesinlikle katılmadığını belirtenlerin oranı ise yüzde 4.4’te kaldı.
