Dünya küresinde milletler ve devlet olabilmiş ülkeler için etkin yöneticiler ortaya çıkar. Ancak bu kez hemen hiçbir ülkede adı geçen liderler için  tarih bilimci İbn-i Haldun'dan tanıma ba­kalım. Bunun daha çok sebep-sonuç anlaşımdan yapmak varsayımdır.

Meseleye bu kutupla bakacak olursak ülkenin coğrafi koşulları, devleti meydana getiren halk­ların sosyal durumu, kültürel konumları, eko­nomik imkanlar ve devleti ayakta tutan güç (askerî imkanlar)'ün simgelediğini anlamadan, sa­dece isimlerden bahsetmek yanlış.

Bilinecektir ki, kendisi için yaşamayan, baş­kaları için yaşayamaz. Kendisine dost olan, bilin­sin ki herkese dosttur. Ancak doğruların dışında olan iki yaradılış tutkusu vardır. Doğuştan varolagelmiş hırs, kin ve tamah birbi­riyle, şu ya da bu sebeple düşman olmuştur. Sözde iki dost arasında vicdan rahatlığı içinde kolay ya­şama imkanları da yer alır.

Konumuza gelince özellikle milletlerin devlet ol­muş hallerde öne çıkan siyasi-jeoekonomik-jeokültürel-jeopolitik ve yaşamsal sosyaliteler dışındaki konumlara bakıldığında, karmaşık­lıklar da olagelir. Eğer küçük toplum olmaktan çıkıp, kitlesel bir bütünlük merdivenlerine gelindiğinde halkların birbirine karşılıklı sevgi-saygı dağarcık­ları olur. Ancak gelişimlerin sonucu çağdaş mede­niyet etkisiyle giderek günden güne çark değişikli­ğine elbette ki hemen tüm dünya açıkça bilegelmiştir.

İşte böylesine karmaşık ortamlarda kitlesel bir bütünlüğe merdiven dayamış, hatta asırlardır varolagelmiş milletlerin içinden kendilerinden olan ve de adına yönetici ve lider deni­lenler çıkacaktır. Ancak öne çıkanların halkla olan ilişkilerini bilmeden, günümüz aydınlarını ve nite­liklerini anlamak da mümkün değildir. Buna temel­deki destek alabilecek bir halk kadrosunun basa­makları denilir.

Ancak halkların içinden öne çıkan liderler, sanıldığı gibi sahip olunan otoriteyi kullanmak değildir. Özellikle de insanların müşterek fi­kirlerinden oluşan millî şuur çatısının altında güçlendirmek ve bağımsızlık mantığı içinde hâkimiyet kurabilmenin temeli demektir.

"Lider" herhangi bir kuru­luş ya da siyasi örgütün başındaki kimse yahut ön­der olarak tanımlanmıştır lugatte. Fakat gerçek anlamıyla lider her şeyden önce kitleselleşmiş hallerde kabul edilirler. Lider olabilmek hali ise yaşanagelmiş şartlar içinden bire bir yaşanarak genel kültürel niteliklerdir.

Bütün bunların en önemlisi toplumun asırlardır süregelen, örf-adet gibi geleneksel değerlerini, millî hedeflerinden taviz vermeyecek kadar millî şuur'u esas alabilenlerdir. Esas birey, bütün bun­ların halk tarafından yakından çok halkının ölüm sırasında aynı çorbayı içenlerden olur. Öğrenilmiştir ki dünya tarihinde öne çıkmış ve kabul edilegelmiş liderler çoğunlukla doğuştan gelen bu tür özel vasıflarıyla zamanla öne çıkarlar. İyi ve kötü şartları bire bir yaşayarak, önlerine çıkan ba­samaklardan geçip, aynı düşünce ve fikirleri ile öne çıkanların, onu öne itmeleriyle yaratılır­lar.Ancak sahip oldukları yetenekleri arasında al­dıkları bilim'in gerisiyle varolan yeni bir bakış açısı öne çıkar ki buna da deha ve onun geti­risi ile de idealleri ve ahlakları ön­celikli olurlar.

Bilimsel açılardan bakılırsa liderlik sanatı sa­dece destanların, varsayımların oluşumlarıyla ve de abartılı mitolojik anlatımlarla öğrenilemez. Bi­limsel milletler ve tarihleri araştırmasında öne çı­kanlar 20. yy. içinde oldukça doğru kabul edilir. Liderleri yazarken kullandıkları araçlardan birisi­nin de yönetim adına siyaset kavramının da ol­duğu görüldü.

Buna daha çok iki kutupta bakılmıştır. Ko­numları itibariyle resmî lider ile (alışılmış ülkeleri yöneten, baştaki kral, şah, padişah v.b.) zaman içinde oluşan şartların öne çıkardığı lider tipini birbiriyle karıştırmamak gerekir.

Birincisi resmî liderler güçlerini üst görev­ler aldıkları resmî kurumlarından alırlar /günümüz gibi/. Hatta başarısız olurlarsa top­lumlarına etkinlikleri için gerektiğinde baskı­larda uygulayabilirler.

Halkının hiçbir zaman kaybetmeyi hayal bile etmemiş öne çıkan liderler ise, tarihteki bir çok ör­neklerinde olduğu gibi bilgileri-adaleti-yetenekleri halkına tartışılmaz çıkar içerme­yen hizmetlerinin sonucunda öne çıkmış olanlardır.

Onların özelliklerinde vasıflarının ülkesinde de ölümü hiçe sayacak kadar cesur, kişisel olarak cömert, yumuşak huylu ve de hemen herkesi eşit sayan, dinleyen vede dinletebilen, vefalı, gerçekçi, doğrucu ve adil olanlar, durmaksızın tırmana­bilen liderlerdir.

Dünya tarihlerinde müşterek vasıflarıyla da kabul edilmiş liderlerin özellikleri:

1-Duygusal olgunluk, 2-Baskınlık yetkisi, 3-Sosyal bağımlılıkları, 4-Adalet ilkesi ve Devlet kavramları. Liderlerin öncelikli özelliği gerekti­ğinde kendisini zaman içinde yineleyebilenlerdir. Liderlerin bu özelliklerinden birisi olan olgunluk­ları ise, üst zirveye kadar tırmanırken, hiyerarşik koşullara bire bir uyabilenler olarak saygınlık ve sevgiyi hak ederler.

Tarih istatistiklerine göre bu tanımlara bire bir uyanları sıralamışlar derler ki, Lider:

"Liderlik okulu yoktur, doğarlar ve hayat­ları boyunca içinden çıktıkları milleti için, öl­meyi bile hiç umursamadan onlar adına başa­rılı hizmetler vermek ilk dilekleri, idealleri olur. Hizmetleri sonucunda en yüksek basamaklara kadar tırmandıklarında devlet hazinesinden ne kendisine, ne yakınlarına beş kuruş menfaat sağlamayıp, beş metre kefenle giderler..."denir.

Geçen yüzyılın istatistiklerine göre, tartışmasız öne çıkanlar 1-Türkiye Cumhuriyeti'nin Kurucusu MUSTAFA KEMAL ATATÜRK, 2-Hindistan'ı ya­ratan Mahatma Gahndi, 3-Sistemi münakaşa edilebilir Çin'i dünya seviyesine çıkaran Mao Çe Tung, 4- 20. yy. yarısına kadar önemli sa­yılmayan ABD'nin başkanı olduğunda (1935) kendi mal varlığını devletin sanayisine tamamen çıkarsız yatıran Franklin Roosevelt'tir.

Değerli okuyucularım, bu kalıba uygun birisi varsa, siz de onu liderler sınıfına sokunuz, görelim.